تاثيرات سپر پدافند موشكي آمريكا بر امنيت ملي ايران

در پي مذاكرات مقدماتي بين ايالات متحده آمريكا و كشورهاي لهستان و جمهوري چك در ژانويه 2006 موضوع استقرار سيستم دفاع ضدموشكي از سوي آمريكا در خاك اين دو كشور مطرح شد. هر چند اين اقدام بلافاصله با واكنش تند روسيه و برخي از ديگر كشورها مانند اوكراين مواجه شد، اما روند اقدامات بعدي به ويژه شروع مذاكرات و اقدامات عملي در زمينه استقرار اين سيستم ضد موكشي نشان دهنده اين امر است كه ايالات متحده در زمينه استقرار اين سيستم ضد موشكي عزم جدي دارد. در اين باره يكي از مقدمات ارشد وزارت دفاع آمريكا روز 26 مه 2007 (5 خرداد 1386) اظهار داشت كه آمريكا علي‌رغم مخالفت روسيه به طرح استقرار دفاع موشكي خود در اروپاي شرقي براي مقابله با آن چه «خطرات احتمالي» توصيف كرد، ادامه مي‌دهد. طبق گزارش‌ها ساخت سپر دفاع موشكي در خاك لهستان و جمهوري چك از پايان سال جاري ميلادي آغاز شده و در سال 2011 ميلادي به پايان مي‌رسد. گفته مي‌شود هزينه ساختن اين سيستم حداقل 3 ميليارد و 500 ميليون دلار برآورد شده است و شامل احداث سيستم راداري در خاك جمهوري چك و استقرار 10 سايت موشكي رهگير در خاك لهستان مي‌گردد. پس از انجام مذاكرات رسمي بين آمريكا و جمهوري چك و توافق بر سر احداث سايت رادارهاي رديابي قدرتمند در خاك اين كشور، هيئت آمريكايي روز سوم خردادماه 1386 عازم لهستان شدند و در ادامه مذاكرات قبلي با مقامات لهستان پيرامون ابعاد مختلف احداث سايت‌هاي موشكي در اين كشور به بحث پرداختند. قبل از آن «ياروسلاو 2كاچينسكي» نخست‌وزير لهستان ضمن حمايت از طرح سپر موشكي آمريكا، تاكيد نموده بود كه ايجاد چنين سيستمي نبايد امنيت كشورش را به خطر بيندازد؛ قابل ذكر است كه حدود 60 درصد مردم لهستان با استقرار اين سيستم موشكي مخالف هستند.

مقامات آمريكايي در تبليغات رسانه‌اي و نيز در مذاكرات سياسي با مقامات اروپايي و روسي به  طور مداوم بر اين موضوع تاكيد مي‌ورزند كه طرح سپر دفاع موشكي با هدف جلوگيري از پيامدهاي خطرناك حملات موشكي و هسته‌اي از سوي كره شمالي و ايران صورت مي‌گيرد و هدف اين طرح توانمندي موشكي روسيه نمي‌باشد. در واقع آمريكايي ها حداكثر تلاش خود را به كار برده‌اند تا از جمهوري اسلامي ايران چهره‌اي هراسناك و تهديد‌گر صلح و امنيت جهاني ترسيم كنند. اين اقدام در واقع براي همراه ساختن ديگر كشورها با ايالات متحده براي موضع‌گيري عليه ايران از يك سو و اتخاذ مواضع و انجام اقدامات شديد در قبال ايران از سوي ديگر صورت مي‌گيرد.

اين در حالي است كه مقامات كشورمان بارها هر گونه نيت خصمانه و تهاجمي از سوي ايران عليه ديگر كشورها را مردود شمرده‌اند. كما اين كه دكتر لاريجاني دبير شوراي عالي امنيت ملي نيز ادعاي مقامات آمريكايي در خصوص استقرار سپر دفاع موشكي اين كشور در اروپا براي مقابله با موشك‌هاي ايران و حفاظت از اروپا را «جوك سال» دانست و گفت: برد موشك‌هاي ايران اصلا در حد اروپا نيست. اين در حالي است كه بوش در تاريخ 17 خرداد 1386 در جريان اجلاس سران گروه هشت با تكرار ادعاهاي قبلي خود درباره سپر دفاع موشكي گفت: من يك بار ديگر به پوتين توضيح خواهم داد كه سپر موشكي براي تامين اهداف ديگري است. همچنين بوش در جريان مكالمه تلفني با پوتين در 9 فروردين 1386 بر اين نكته تاكيد ورزيده بود كه هدف ايجاد سپر دفاع موشكي، مقابله با خطر موشك‌هاي بالستيك از سوي خاورميانه است. اين خطر به گفته وي هم متوجه اروپا و روسيه است و هم آمريكا.

بدين ترتيب به نظر مي‌رسد هدف مقامات بلند پايه آمريكايي به ويژه بوش طي مصاحبه‌ها و مباحثاث خود با مقامات اروپايي و روسي اين بوده است كه همراهي آنها را در اجراي اين طرح جلب نمايد. در همين راستا روسيه نيز نهايتا موافقت خود در ايجاد طرح سپر موشكي مشترك با در اختيار دادن ايستگاه راداري قبله در جمهوري آذربايجان به آمريكا را اعلام نمود. اما آمريكايي‌ها برخورد سردي با اين ايده داشته و بر تداوم طرح سابق خود اصرار دارند.

هدف آمريكا از اجراي اين طرح آن است كه ضمن در برگيري روسيه و جداسازي اين كشور از حوزه نفوذ خود در عين حال بتواند سيستم دفاعي مستحكمي را در برابر شرايط نامعلوم آينده برپا دارد. آمريكايي‌ها نسبت به رهبران آينده مسكو و نيز سير حوادث در اين كشور به شدت نامطمئن هستند، لذا برپايي يك سيستم سپر موشكي پيچيده و قدرتمند را به عنوان اقدامي احتياط‌آميز و باز دارنده تلقي مي‌كنند. در اين ميان با توجه به اين كه جمهوري اسلامي ايران هيچ‌‌گاه در چارچوب استراتژي نظامي خود، اقدامات تهاجمي را اتخاذ نكرده است و به ويژه موضوع طراحي و ساخت موشك‌هاي دوربرد در چارچوب سياست‌هاي دفاعي ـ كشور نبوده است، لذا ادعاي آمريكا در بهانه قرار دادن تهديد موشكي ايران آن هم عليه كشورهاي اروپايي بسيار شگفت‌آور به نظر مي‌رسد. آمريكايي‌ها ادعا مي‌كنند كه ايران تا سال 2015 ميلادي به تكنولوژي موشك‌هاي دوربرد دست خواهد يافت. اما توسعه سيستم‌هاي موشكي در ايران با هدف بازدارندگي و به عنوان اقدامي دفاعي مدنظر بوده است.

در اين ميان تغيير جهت‌گيري روسيه در زمينه طرح سپر موشكي از موضع انتقاد و نفي «به موضع ارائه جايگزين براي آن در نقطه‌اي ديگر» را مي‌توان تغييري قابل توجه در زمينه تشديد تهديدات اين طرح دانست. زيرا در صورت اجراي طرح «سپر دفاع موشكي مشترك» سيستم‌هاي راداري و موشك‌هاي رهگير آن در كشورهاي همسايه (جمهوري آذربايجان و تركيه يا عراق يا كويت) مستقر خواهند شد كه اين امر صرفا به مفهوم تشديد تهديدهاي آمريكا عليه كشورمان خواهد بود.
البته اين نكته قابل ذكر است كه ايالات متحده به دلايل عديده با پيشنهادهاي روسيه موافقت نكرده و كماكان همان طرح اوليه مورد نظر خود را اجرا خواهد نمود. در اين باره رابرت گيتس وزير دفاع آمريكا در روز 24 خرداد اعلام نمود كه ايالات متحده ضمن عدم پذيرش طرح روسيه، طرح سپر دفاع موشكي خود را اجرا خواهد نمود. هدف آمريكا بدين ترتيب ضمن تغيير موازنه قوا در ارتباط با روسيه و چين به عنوان دو دشمن بالقوه داراي توانمندي موشكي قابل توجه، كاهش تهديدات از جانب ايران خواهد بود. آمريكايي‌ها بر اين اعتقاد هستند كه هم زمان با دست‌يابي ايران به تكنولوژي موشك‌هاي دوربرد، سپر دفاع موشكي هم راه‌اندازي خواهد شد.
به طور كلي استراتژي امنيت ملي آمريكا در قرن 21 مبتني بر مقابله با تهديدات كوتاه مدت و بلند مدت است. در سند استراتژي امنيت ملي آمريكا (منتشره در سال 2006) و نيز آخرين ويرايش بررسي دفاعي چهار ساله در سال 2005 پنتاگون به مقابله با تهديدات كوتاه مدت ايران و تهديد بلند مدت چين تاكيد شده است. بدين ترتيب برپايي سيستم سپر دفاع موشكي به عنوان يك سيستم دفاع موشكي در عرصه جهاني (استقرار دو سيستم در خاك آمريكا ـ در ايالت‌هاي آلاسكا و كاليفرنيا ـ و استقرار يك سيستم در اروپاي مركزي) را مي‌توان در واقع حاكي از طرح كلي بالقوه ناشي از دشمنان موجود و احتمالي اين كشور تلقي نمود. آمريكايي‌ها بر اين گمان هستند كه توان موشكي دشمنان آنها روزبه‌روز در حال افزايش است و به همين جهت تلاش جدي در مسير برپايي هر چه سريع‌تر سيستم‌هاي دفاع موشكي صورت مي‌دهند.
در پايان مي‌توان به دو نكته اشاره كرد:
1- با توجه به اين كه آمريكا قبل و هم زمان با مطرح ساختن طرح سپر دفاع موشكي، جنگ رواني و رسانه‌اي گسترده‌اي را عليه جمهوري اسلامي ايران سامان داد تا در طي آن ايران را به عنوان تهديدي بزرگ براي صلح و امنيت بين‌المللي و به ويژه عليه كشورهاي اروپايي جلوه دهد، لذا تبيين ابعاد مختلف استراتژي دفاعي و دكترين امنيت ملي جمهوري اسلامي ايران در سطح بين‌المللي و به ويژه عدم وجود هرگونه تهديدي نسبت به آنها بايد در تعاملات ديپلماتيك و سياسي و نيز در سطح رسانه‌هاي ملي و بين‌المللي مطرح گردد.
2- تلاش مستمر در زمينه توسعه توانمندي‌هاي راهبردي به ويژه در تكنولوژي موشكي به نحوي كه متضمن افزايش كمي و كيفي توان بازدارندگي كشورمان گردد از ديگر نكات مهم به نظر مي‌رسد. به ويژه با توجه به رهنمود قرآني در زمينه كسب حداكثر قوا براي مقابله با دشمنان، اگر در فن‌آوري موشكي به پايه‌اي برسيم كه متضمن پيشرفت‌هاي چشم‌گير در اين زمينه باشد، در اين صورت دشمنان ناچار خواهند شد تا با احتياط بيشتري در عرصه تعاملات با كشورمان وارد شده و ضمن كاهش ضريب تهديدپذيري، در مقابل توان تاثير‌گذاري ما بيشتر خواهد شد.