ملاقات با بهشتي
محرمانه 29 اكتبر 1979 ـ 7 آبان 1358
از: سفارت آمريكا، تهران ـ 11390
به: وزارت امور خارجه، واشنگتندي. سي ـ داراي حق تقدم
رونوشتبرايسفارتخانههايآمريكادرآنكارا، جده، اسلامآباد، كابل، كويت، بغداد، دمشق
موضوع: ملاقات با بهشتي
1- (محرمانه ـ تمام متن)
2- خلاصه: هنريپرشت و من، 27 اكتبر با دكتر محمد بهشتي، نايبرئيس مجلس خبرگان و دبيركل حزب جمهورياسلامي، يك گروه سياسيكه با خمينيپيوستگينزديكي دارد، ملاقات كرديم. بهشتي به ما يادآوري نمود كه احساسات عموميشديدي در مورد هرگونه پشتيباني از شاه سابق وجود دارد. او از مشكلات در حمل قطعات يدكينظامي و قراردادهايتجاريجويا شد و به شايعات گسترده در مورد دخالت سيا در كردستان اشاره كرد. اظهار حمايت دولت آمريكا از انقلاب كفايتنميكند. به جاي حرف عمل لازم است. او گفت كه انقلاب پشتوانه لازم را در اكثريت مردم ايران دارد و اگر لازم باشد ميتواند طبقه متوسط و اقليتمتخصصين را ناديدهبگيرد. بهشتي اعتماد به نفس فوقالعادهاي از خود بروز ميدهد، خصومت ظاهري نشان نميدهد، ولي در امر بهبود روابط آمريكا و ايران، او بار اصلي را به دوش آمريكاميگذارد. پايان خلاصه.
3-بهشتي ما را در اطاق انتظار ساختمان سناپذيرفت. او تنها بود، رفتار او دوستانه و آرام به نظر ميرسيدولي از حجم زيادكار، شكايت داشت.
4- ما سلامها و آرزوهاي دولت و ملت آمريكا را ابلاغ نموديم و بر نظر خويشكهپيشرفت دولت موقت در ساختن نهادهايجديددولتيكه در خدمت منافع آمريكا و همچنينايران باشد، تأكيدكرديم. پرشتكهديدگاه واشنگتن را ابراز ميداشت، گفت كهمشكلدوجانبهايبراي هر دو كشور وجود دارد كه عبارتست از دركناكافي و تا حدي نادرست از انقلاب در ميان مردم آمريكاو ايران. او گفت كه از ديدگاههايبهشتي در زمينهاينكهروابطمانرا چگونه ميبيند و چه اقداماتيميتوان در جهت بهبود آن انجام داد، استقبال ميكند.
5-بهشتي در پاسخ اول بر لزوم اينكهآمريكاحسننيت خود را همراه حرف در عمل نيز نشان دهد تأكيد نمود. اظهار حسننيت تنها كفايتنميكند. او سه زمينهاصليمشكلات را برشمرد. اول مسئله شاه بود. او پنجاه سال تباهي را بر ملت ايرانتحميل نموده و هم اكنون احساسات عمومي بر عليه او خيليشديدميباشد. لذا ايراننميتواند تحمل كندكهآمريكا و يا هر كشورديگري از او حمايتكند. (نظرات بهشتي، در اين مورد مانند بقيه موارد گفتگو صريح، كنترل شده و عاري از احساسات بودند.)
6- انتقاد دوم او در زمينهقراردادهايتجاري بود. نظر او بر اين دلالت داشت كه با توجه به انقلاب، برخورد با مسايلتجارينبايد فقط در جنبههايعاديتجاري محدود شود، بلكهديدگاهسياسينيزبايد در نظر گرفته شود. او شنيده بود كه مقدار زيادي از وجوه ايران در آمريكا توسط دادگاهها مسدود شدهاند. ضرورت دارد كه دولت آمريكا با كمكبراي حل اينمشكلاتحمايت خود را از ايران نشان دهد.
7-نگراني سوم او در زمينه قطعات يدكينظامي و تجاري بود. واضح بود كه او اطلاعات كمي در مورد جزيياتاينقضيه دارد، وليميدانستكه قطعات يدكي به مقدار و سرعت لازم توسط آمريكا فراهم نميشود.
8- من گفتم در مورد شاه، پاسخ خواهم گفت و از پرشت خواستم تا نظرات واشنگتن را در زمينههايديگربيان دارد. من بر آنچه كه به هنگام طرح مسئله سفر شاه به آمريكا به منظور انجام معالجات پزشكيبراينخستوزير و يزدي گفته بودم به عنوان موضع خودمان در قبال شاه تأكيدكردم. ما شاه را به عنوان يك مقام مسئول در ايران به رسميتنميشناسيم و از دولت موقت به رهبري بازرگانحمايتميكنيم. ما اهميتزياديبرايتماميت و استقلال ايران قائل هستيم و به شاه تأكيدكردهايمكه به هنگام اقامت در آمريكاهيچگونهفعاليتسياسينبايد داشته باشد.
9-بهشتياعتراضي به اين مسئله نكرد، ولي بعد پرسيدكه پاسخ من در برابر شايعات مربوط به فعاليتسيا در كردستان و مناطق ديگرايرانچيست. من گفتم كهاينشايعاتمطلقاًبياساسميباشند. نه سيا و نه هيچنهادي از دولت آمريكا به هيچشكلي در هيچيك از فعاليتهاييكه به تماميتايران لطمه بزند، شركتنداشتهاند. من بر اساس اطلاع كامل از فعاليتهاي دولت آمريكا در ايرانچنينتضميني به او دادم، در هر حال ايجاد آشوب در كردستان از هر طريقيكه باشد كاملاً برخلاف منافع ملي خودمان خواهد بود.
10-پرشت گفت كه متوجه مشكلات متعدد در زمينه تجارت هستيمولياينمسايل به هر دو طرف قضيه مربوط ميشوند. دولت آمريكا فعالانه در جهت حل مشكلات تلاش ميكند و در واقع در چند مورد مطالبي در جهت حمايت از ايران به دادگاهها داده است. ايران در خيلي از اين موارد دادگاه موفق گشته است. ما ميخواستيم دولت موقت بداند كه دولت آمريكا هر كاري بتواند انجام خواهد داد تا اينمشكلات در جهت استحكامبيشتر روابط اقتصادي-تجاري با ايران حل شود. ولي دولت موقت بايد توجه داشته باشد كه دولت آمريكا هم جوانب سياسي را بايد در نظر داشته باشد و محدوديتهايي وجود دارد، هم قانوني و هم محدوديتهايديگركه بر نقشيكه ما ميتوانيمايفاكنيم اثر ميگذارد.
11- در مورد قطعات نظامي، پرشتاقداماتي را كه ما برايتضمين حل مسئله سپردههايارزي اتخاذ نموده بوديم را برشمرد و گفت كهاينتضمين از ژوئيه به مورد اجرا گذاشته شده و از آن وقت هيچمانعي از سوي دولت آمريكا بر ارسال قطعات ايجاد نشده است. موارد مجردي وجود دارد كهمشكلاتي در آن بروز خواهد كرد، ولي دولت آمريكا در منافع خود ميداندكه ارسال قطعات را تسهيلنمايد تا روند تأمين قطعات نظاميبرايايران استمرار داشته باشد. ما همچنينميخواستيم در زمينه قطعات يدكي و تجهيزاتشركتهايتجارينيزكمككنيم. برايكمك در اين امر اطلاعات مشخصي لازم است.
12-بهشتيمدتي را صرف توضيح و تأكيد بر حمايتتودهاي مردم از انقلاب ايران نمود. اينحمايت هنوز كاملاً مشهور و يا از لحاظ تشكيلاتي و حزبيسازماندهي نشده است. وليحمايتعظيمي بوده و اين توده شركتكننده انقلاب براي اثبات حقانيت و حمايت از اهداف انقلاب در ايرانكافي است. رهبري انقلاب بر چنينحمايتعظيمياتكا دارد و اينحمايت از انقلاب قدرت و پيروزي انقلاب را عليرغم گزارشات و شايعات در مورد توطئههايوسيع منجمله امكانتوطئههايي از جانب نظاميان، تضمينميكند. اقدام برايكودتابسيار محتمل است، او گفت كه اگر چنينامريپيشآيدآمريكا مسئول شناخته خواهد شد، چون آمريكاداراي نقش گستردهاي در رابطه با ارتش ايران بوده است. بهشتي در رابطه با اين موضوع به گونهاي صحبت نكردكه نشان دهد تصور ميكند تلاش براي انجام يككودتا موفق خواهد بود بلكهميگفتچنيناقدامي به هيچوجه موفق نخواهد شد و هرگونه اقدام مشابه، مشكلاتجديبرايآمريكا در ايرانايجاد خواهد كرد. رهبري انقلاب تصميم گرفته است كه با آمريكا و غرب به صورت دوستانه و مثبت برخورد كندولي آنها عميقاًظنينباقيميماندند.
13- در پاسخ، من نكاتي را كه قبلاً توسط پرشت مطرح شده بود مبني بر ضعف در شناخت ابعاد انقلاب در آمريكا را پيشكشيدمولي گفتم يك جنبه انقلاب برايافكارعموميآمريكاكاملاً روشن است و آن وسعت حمايتمردمي از انقلاب است. با توجه به روابط ما با نظاميان در ايران من از فرصت استفاده نمودم تا بهشتي را از تركيب و اندازه واحدهايمستشاري مطلع سازم. گروه مشورتيمستشارينظاميكه از تعداد زيادي افراد متشكل شده بود در حال حاضر به گروه شش نفريكوچكيتبديل شده كه تنها هدف آن حفظ ارتباط با طرفينايرانيبرايتسهيلدريافتتجهيزاتنظاميآمريكا توسط دولت موقت ايرانميباشد.
14-پرشت گفت كه در واشنگتنايرانياني با دفتر او تماس ميگيرندكه از طبقات متوسط و متخصصينايران بوده و با شاه نيز مخالفت ميكردند، ولياكنون از ايران فرار كردهاند چون احساس ميكنندبراي آنها در جوّ سياسيجديدجايي وجود ندارد. او از بهشتي خواست تا موضع رهبري انقلاب را در برابر اين افراد و ايرانيانيكه به طور فزاينده نسبت به پيشرفت انقلاب سرخورده و نااميد شدهاند، روشن كند.
15-بهشتي در پاسخ قبول كردكه انقلاب اشتباهاتيمرتكب شده است اما گفت در يك انقلاب با وسعت و سرعتيكه در ايران داشت بروز اشتباهات اجتنابناپذير است. رهبري متوجه است كهنميتواند به دور ايرانحصاريبكشد و آن را از تأثيراتخارجي و منافع تجارتي و تخصصيكه به آنها احتياج دارد، منزوي سازد. رهبري انقلاب خواهان مرزهاي باز با دنياي خارج ميباشد نه مرزهاي بسته. در مورد يكميليوناقليتيكه او مشخص نمود از انقلاب حمايتكاملنميكنند هم همين موضع اتخاذ ميشود. ولي به ايناقليت اجازه داده نخواهد شد كه نظرات خود را به اكثريت 35ميليون ايرانيكه از انقلاب و اهداف آن حمايتميكنند، ديكتهكنند. اگر لازم باشد اينتودههايميليونيجمعيتايران راه خود را به تنهاييطي خواهند نمود و در مدت 20 سال ميتوانند آنچه را كه با رفتن اين طبقه از دست دادهاند و منافعيكهاينيكميليوناقليتبرايكشور داشته جبران كنند. در پاسخ اين سئوال كهآيا بهتر نيستسعيكنندحمايتايناقليت را جلب نمايند، بهشتيتأكيدكردكه هدف رهبري هم همين بوده و در جهت آن كوششميكندولي به هيچ صورتياكثريت به ايناقليتكوچك اجازه نخواهند داد تا اهداف انقلاب اسلاميكه ملت ايران خواهان آن هستند را تباه سازند. همانطور كه قبلاً گفته بود اين اهداف شامل جامعهايميشودكه آزاد، مترقي و پيرو اصول اسلامي باشد.
16-نظريه: بهشتيشخصيت مؤثر و گيراييميباشد. مطمئناً در ظاهر و اگر بتوان بر اساس اين گفتگو قضاوت كرد، از لحاظ فكري و عقلي هم مؤثر و گيرا است. او با اعتماد به نفس فوقالعاده و به طور آرام و شمرده و انگليسي خوب، صحبت ميكند. رفتار او در تمام مدت آرام و غيراحساسي بود. به نظر ميرسيدكه او سعي داشت به ما بفهماندكه بهبود روابط بيشتر به نفع آمريكا بوده تا به نفع ايران. ايرانانقلابي از حمايت و تفاهم آمريكا استقبال خواهد نمود ولي به هيچوجه به آمريكا وابسته نخواهد بود.لينگن