جایگاه حماس در آینده سیاسی فلسطین

سه ‌رخداد مهم در فلسطین اشغالی و در حوزه جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) روی داد که این جنبش را بار دیگر در مدار توجه رسانه‌های منطقه‌ و جهان قرار داد. جنگ هشت‌روزه غزه که به پیروزی مقاومت اسلامی فلسطین منجر شد تجربه جدیدی در حوزه نظامی جنگ‌های نا‌متقارن برای همه جنبش‌های جهادی فلسطین به ارمغان آورد.
این پیروزی که با همگرایی و وحدت همه نیروهای مبارز فلسطینی تحقق یافت مرهون فناوری پیشرفته جمهوری اسلامی بود که جهاد اسلامی، حماس و گردان‌های الاقصی «جناح نظامی فتح» به خوبی از آن استفاده کردند. پرتاب بیش از ۱۷۰۰ موشک فجر۵ از غزه به سوی اراضی اشغالی پی‌آمدهای امنیتی، نظامی و اقتصادی سنگینی برای رژیم اسراییل به دنبال داشت. در حوزه امنیتی بیش از یک‌ونیم‌میلیون یهودی ساکن اراضی اشغالی در طول هشت‌روز جنگ مجبور شدند در زیرزمین‌ها به‌سر ببرند که این امر در طول شش‌دهه گذشته کمتر سابقه داشته است. همچنین فرودگاه بین‌المللی بن‌گوریون در طول هشت‌روز تقریبا فعالیتی نداشت زیرا موشک‌های فجر۵ عمق اراضی اشغالی را هدف قرار داده بودند. در حوزه نظامی سامانه سپرآهنین که با هزینه ۱۱‌میلیارد دلار و با شرکت آمریکا و ناتو در محدوده اراضی اشغالی نصب شده نشان داد که از کارآمدی لازم برای خنثی کردن موشک‌های مقاومت اسلامی فلسطین برخوردار نیست.ادامه….
در طول این مدت بیش از یک‌میلیارد دلار ضرر اقتصادی به رژیم اسراییل وارد آمد و به همین دلیل اسراییل بدون هیچ‌گونه قید و شرطی با پیشنهاد آتش‌بس موافقت کرد. اگرچه میان جنبش‌های مبارز فلسطینی و رژیم صهیونیستی به لحاظ نظامی هیچ‌گونه توازن قوایی وجود نداشت اما این جنبش‌ها سیاست توازن وحشت را در دستور کار خود قرار داده بودند. مجموعه این رخدادها یک پیروزی درخشانی برای نیروهای مقاومت اسلامی فلسطین رقم زد که این موضوع زمینه را برای پذیرش فلسطین به عنوان عضو ناظر غیررسمی در سازمان ملل فراهم کرد.
پذیرش فلسطین در سازمان ملل هر چند حق طبیعی ملت فلسطین است اما این امر از چند جهت می‌تواند در سرنوشت ملت فلسطین نقش موثری داشته باشد. نخست این‌که شرایط بیش از ۱۰‌هزارزندانی فلسطینی دربند رژیم صهیونیستی تغییر خواهد کرد زیرا براساس کنوانسیون ژنو زندانیان فلسطینی از این پس به عنوان اسیر جنگی تلقی می‌شوند و می‌توانند تحت پوشش صلیب‌سرخ قرار گیرند. دلیل این امر این است که عضویت غیررسمی فلسطین در سازمان ملل این کشور را از مرتبه یک نهاد ناظر به یک کشور ناظر ارتقا خواهد داد و به عنوان یک کشور اشغال‌شده تلقی می‌شود. با این‌که حماس پذیرفته است که عضویت فلسطین به عنوان کشور ناظر غیرعضو در سازمان ملل امتیازاتی را دربردارد اما برخی شخصیت‌های فلسطینی از جمله محمود الزهار یکی از رهبران حماس و همچنین گروه جهاد اسلامی معتقدند که فلسطین باید به عنوان عضو رسمی سازمان ملل شناخته شود. این افراد و نیز گروه‌های مبارز فلسطینی بر این باورند که اگرچه عضویت فلسطین به عنوان کشور ناظر در سازمان ملل در حال حاضر امتیازاتی برای فلسطین دربرخواهد داشت اما مشکلات و تبعات منفی‌ نیز دربردارد. لذا در صورت حمله مجدد ارتش رژیم صهیونیستی به غزه، تشکیلات خودگردان فلسطین می‌تواند علیه فرماندهان ارتش اسراییل در دادگاه بین‌المللی جنایات جنگی اقامه دعوی کند.
اما موضوع دیگری که جایگاه حماس را متزلزل کرد موضع‌گیری حماس علیه دولت سوریه بود. بحران سوریه که بیستمین ماه خود را پشت سر گذاشت یک رخداد دردناک و یک بحران فرامنطقه‌ای است که به بروز شکاف میان بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی منجر شد. حماس که هم‌زمان با امضای قرارداد اسلو در سال ۱۹۹۳ میان سازمان آزادی‌بخش فلسطین و اسراییل دفتر خود را به دمشق منتقل کرده بود، از کلیه امکانات دولت سوریه استفاده کرد. کمک نظامی، امنیتی و مالی دولت سوریه به حماس توان مقاومتی این جنبش را در سطح قابل قبولی افزایش داد و حماس به عنوان یک جنبش مبارز مورد توجه جامعه جهانی قرار گرفت. اما با آغاز بحران سوریه متاسفانه بخشی از حماس موضعی کاملا همسو با گروه‌های مخالف سوریه اتخاذ کرد تا جایی که نظام سوریه، حضور رهبران حماس در دمشق را برای امنیت ملی سوریه خطرآفرین تشخیص داد. لذا دفاتر حماس در دمشق تعطیل شد و این آغاز نقطه اختلاف میان دولت سوریه و برخی رهبران حماس بود.
دولت سوریه انتظار داشت که جنبش حماس در بحران داخلی سوریه بی‌طرف باقی بماند اما رهبران این جنبش اسلامی فلسطینی مسیر دیگری را انتخاب کردند. اکنون برآیند داده‌های اطلاعاتی نشان می‌دهد که حماس در آینده ممکن است به سمت پذیرش طرح سازش با رژیم اسراییل حرکت کند و همان راهی را طی کند که ۲۰ سال پیش جنبش فتح آغاز کرد. حضور خالد مشعل رییس دفتر سیاسی حماس در غزه پس از ۴۵ سال، که با موافقت اسراییل صورت گرفت نشانه آشکاری از نوعی سازش پنهانی اجتماعی تلقی می‌شود. اگر حماس راه سازش درپیش بگیرد قطعا مانند جنبش فتح در انزوا قرار خواهد گرفت و دچار ریزش نیرو و در نهایت افول خواهد شد.