گفت و گو با محمد نزال / حماس و فلسطین

به دور از اصطلاحات تشریفاتی، آیا می توانیم بگوییم که دومین نشست گروههای مختلف فلسطین در قاهره به شکست انجامیده است؟
به نظر من این نشست به شکست نینجامید، اما کاملاً موفق هم نبود.

● پاسخ شما متناقض است؛ چطور می توان میان عدم شکست و عدم موفقیت جمع بست؟
موفقیت و شکست دو امر نسبی است و رسیدن به اهدافی که از این نشست انتظار می رفت میزان موفقیت و شکست آن را مشخص می کند. کسانی که این نشست را بی نتیجه می دانند، آن را با دست نیافتن به توافق برای برقراری آتش بس می سنجند و آن گونه که مشخص است این تنها هدفی بود که در پی آن بودند، اما ما معتقدیم که چند هدف در این نشست دنبال می شد که برخی از آنها تحقق یافت و برخی نیز تحقق نیافت و همین موجب می شود که من به همان اندازه که این نشست را موفقیت آمیز می دانم، بر این باورم که ناکامیهایی نیز داشته است. انتظار می رفت که در پایان این نشست بیانیه ای سیاسی صادر شود که در برگیرنده نکات توافق به دست آمده در این نشست است، اما متأسفانه چنین نشد.

● چه چیزی مانع صدور این بیانیه بود؟
برادران ما در جنبش فتح و برخی از گروههایی که حول محور این جبنش حرکت می کنند، اصرار داشتند که تفویض اختیارات سیاسی به تشکیلات خودگردان در این بیانیه قید گردد، اما ما و همفکران ما به این امر اعتراض داشتیم. در اینجا باید این نکته را یادآوری کنم که کمیته ای که برای تهیه پیش نویس بیانیه تشکیل شده بود، آن را به صورتی تهیه کرده بود که همه بر آن اتفاق نظر داشتند، اما رئیس هیئت جنبش فتح پیش از پایان جلسه اختتامیه درخواست کرد که بند "تفویض اختیارات" به این بیانیه ضمیمه شود و آن را شرط موافقت خود با صدور این بیانیه اعلام کرد که این امر طبعاً مانع صدور این بیانیه گردید.

● برخی از مسئولان تشکیلات خودگردان درخواست تفویض را انکار کردند و گفتند که آنها نیازی به تفویض اختیار از طرف هیچ کس ندارند، زیرا سازمان آزادیبخش فلسطین ـ که مرجع تشکیلات خودگردان است ـ تنها نماینده قانونی ملت فلسطین است. نظر شما چیست؟
پ: انکار درخواست تفویض اختیارات سیاسی ما را متعجب ساخت زیرا تمام سخنرانیهای رسمی و سخنان رد و بدل شده در جلسات نشست ثبت می گردند و می توان برای کسب اطمینان به آن مراجعه کرد. اینکه تشکیلات نیازی به تفویض اختیارات ندارد، شگفت انگیز تر است، زیرا کسی که فکر کند نیازی به تفویض ندارد پس چرا آن را درخواست می کند؟!

● آیا می توانیم بپرسیم که علت مخالفت شما با تفویض اختیارات چه بود؟
البته؛ امیدوارم کسانی که خواستار تفویض اختیارات به تشکیلات خودگردان هستند، سینه ای فراخ داشته باشند! ما و کسانی که با نظر ما موافقند با توجه به تجربیات تلخی که ملت فلسطین در دهه گذشته آموخته اند نمی توانیم اختیاری به رهبران تشکیلات خودگردان و سازمان مذکور تفویض کنیم. هنگامی که برخی از این رهبران بدون تفویض اختیار از سوی کسی به گفت و گوهای سری دست زده و معاهده ننگین اسلو را امضا کرده و به توافقات بعدی گردن نهادند، پس اگر اختیاری به آنان تفویض شود چه می کنند؟

● اما این درخواست برای تحرک بخشیدن به فعالیتهای سیاسی مطرح شد نه برای امضای توافقات؟
درخواست تفویض اختیارات برای تحرک بخشیدن به فعالیتهای سیاسی هیچ معنایی ندارد. تشکیلات خودگردان با تفویض اختیار یا بدون آن به این تحرکات دست می زند و کسی با آن مخالفت نمی کند. کما اینکه منطقی نیست از گروههایی که در چارچوب سازمان نیستند (حماس و جهاد اسلامی) یا سازمانهایی که فعالیت آنها ممنوع شده است( مانند جبهه خلق / فرماندهی کل و صاعقه) درخواست تفویض اختیار کند.

● چرا شما در چارچوب سازمان آزادیبخش فلسطین که دروازه قانونی فعالیت در فلسطین محسوب می شود، فعالیت نمی کنید؟
ما در همه گفت و گوها و حتی در نشست اخیر آمادگی خود را برای پیوستن به سازمان نامبرده اعلام کرده ایم با این شرط که این سازمان بر اساس سیاستهای جدید و دمکراتیک بازسازی شود. متأسفانه ما متوجه شدیم که آنها دعوت جنبشهای حماس و جهاد اسلامی در ورود به سازمان مذکور را جدی نمی گیرند. این امر نشان می دهد که آنها خواهان اصلاحات سیاسی، اداری و مالی در این سازمان نیستند و وضعیت موجود نهایت بهره برداری را می کنند.
هدف آنان از پیوستن حماس و جهاد اسلامی به این سازمان، فقط آراستن نمای بیرونی سازمان آزادیبخش است.

● پس چرا وارد این سازمان نمی شوید تا به جای آنکه از بیرون نظاره گر آن باشید آن را از داخل اصلاح کنید؟
طرح این درخواست با اهداف خطرناکی صورت گرفته است. اگر حماس هم به این سازمان بپیوندد هیچ تغییر اساسی و واقعی در آن رخ نمی دهد. در اینجا می خواهم سخنم را با یک شاهد مورد تأکید قرار دهم. مدتی پیش میان ما و مسئولان جبهه خلق بحث و مناقشات طولانی در زمینه مشارکت در سازمان آزادیبخش درگرفت. ما در اثنای گفت و گوی خود از آنان پرسیدیم که آیا مشارکت شما در این سازمان ثمر بخش بوده است؟ آنها صریحاً به ما پاسخ دادند که ما از این بابت از آنها تشکر می کنیم. آنها صریحاً به ما گفتند که نتیجه صفر بوده است و ما هم به آنها گفتیم که آیا می خواهید به تعداد این صفرها افزوده شود؟!

● در گفته های خود اشاره کردید که مسئله تفویض اختیار مانع صدور بیانیه پایانی شد، اما موضوع آتش بس که بحث برانگیزتر بود، به کجا رسید؟
این موضوع به تفصیل مورد بحث قرار گرفت و ما هم دیدگاه خود را در این زمینه روشن کردیم و برادرانمان در جنبش جهاد اسلامی، فرماندهی کل، جبهه خلق و صاعقه نیز با ما هم عقیده بودند. برای گروههای مقاومت این امکان وجود ندارد وقتی که تجاوزات بر ضد ملت فلسطین ادامه دارد، آتش بس اعلام کنند. ما پیش از هر گونه بحثی در زمینه آتش بس، خواهان توقف تجاوزات هستیم. اگر گروههای مقاومت بار دیگر اعلان آتش بس کنند این بدان معناست که ریشه اصلی بحران مقاومت است نه اشغالگری.
ما همچنین در زمینه آمادگی خود را برای دور نگه داشتن شهروندان از دایره درگیری بین دو طرف اعلام کردیم و در بیانیه پایانی بر آن موافقت شد اما این ابتکار نیز با صادر نشدن بیانیه پایانی پایمال شد.

● در حال حاضر دور سوم گفت و گوها مد نظر قرار گرفته است، آیا زمان و مکان آن مشخص شده است؟
ما آن را از رسانه ها شنیدیم اما هنوز چیزی در این باره به ما گفته نشده است.

● اگر شما را دعوت کنند، شرکت می کنید؟
اگر دعوت شدیم آن را بررسی و به خواست خدا موضع خود را اعلام خواهیم کرد.

● گزارشهایی مبنی بر آنکه قطریها بین حماس و دولت آمریکا میانجیگری کرده اند و توافقاتی در زمینه توقف عملیاتهای نظامی در سرزمینهای اشغالی 48 در ازای پاسخگویی به خواستهای جنبش حماس به ویژه حذف نام این جنبش از لیست گروههای "تروریست" و لغو فرمان توقیف اموال این جنبش در بانکها و مطالب دیگری در این زمینه منتشر شده است؛ این گزارشها تا چقدر صحت دارد؟
هیچ گونه میانجیگریی بین حماس و دولت آمریکا از سوی قطریها و غیر آنها انجام و هیچ درخواستی در این زمینه مطرح نشده است. اگر خواسته ای هم باشد مربوط به حقوق ملت فلسطین است و آنچه در این گزارشها آمده است، صحت ندارد.

● آیا شما برای ملاقات و تماس با دولت آمریکا مانعی پیش رو دارید؟
اصولاً هیچ مانعی برای دیدار یا ارتباط ما با دولت آمریکا وجود ندارد. در گذشته این گونه دیدارها صورت گرفته است. سیاست ما این گونه است که همه محافل رسمی و غیر رسمی به استثنای رژیم صهیونیستی، می توانند با ما دیدار کنند.

● گفته شده است که به زودی انتخابات ریاست دفتر سیاسی جنبش حماس برگزار می شود، این سخنان چقدر صحت دارد و نظرتان درباره نامزدی شما برای این انتخابات چیست؟
هیچ گونه انتخابات قریب الوقوعی برای تعیین ریاست دفتر سیاسی انجام نمی گیرد، این اسمها و اشخاص پیشداوریهای رسانه های خبری است.

● آیا امکان تعیین زمان انتخابات وجود دارد؟ اینکه خالد مشعل بنابر اساسنامه داخلی جنبش خود را برای دوره سوم کاندید نمی کند، چقدر صحت دارد؟
تصمیم گیری درباره جزئیات انتخابات و تعیین زمان و شرایط آن به عهده ما نیست. ما فقط از سیاستهای جنبش تبعیت می کنیم و قوانین جنبش به کسی اجازه نمی دهد که به صورت فردی در بخشهای مختلف جنبش و لوایح داخلی آن دخل و تصرف کند، جز اینکه ضرورت ایجاب کند و زیان امنیتی متوجه آن نباشد. بار دیگر تأکید می کنم که جنبش حماس به شدت بر تعمیق اصل شورا و مشارکت تأکید دارد و انتخابات وسیله ایست که جنبش از طریق آن رهبران و مسئولان نهادهای خود را می گزیند.

● حرفهای زیادی درباره تماسهای بین شما و دولت اردن برای حل مشکل تبعید شدگان حماس از اردن زده شده است، آیا خبر تازه ای در این باره هست؟
هیچ اتفاق تازه ای نیفتاده است و ما هم اینها را فقط از رسانه ها می شنویم.

● اگر بخواهیم به مسئله ای غیر از حماس و فلسطین بپردازیم، مسئله مهم وضعیت عراق است. موضع شما در قبال اشغال عراق از سوی آمریکا چیست؟
ما از اساس با تجاوز به عراق مخالفیم و معتقدیم که هدف از این تجاوزات اشغال عراق و چپاول منابع و ثروتهای این سرزمین است و اهداف اعلام شده مانند جستجو برای یافتن سلاحهای کشتار جمعی و نابودی نظام استبدادی به نفع نظامی دمکراتیک دروغی است که دیگر بر همه آشکار شده است. از هشت ماه پیش عراق به اشغال درآمد، اما هیچ گونه سلاح کشتار جمعی در آن یافت نشده است و مشخص نیست که اشغالگران آمریکایی می خواهند تا چه وقت در خاک عراق بمانند، از این رو ما قاطعانه می گوییم که با اشغالگری آمریکا مخالفیم.

● نظر شما درباره مقاومت عراقیها در برابر اشغالگران آمریکایی چیست، آیا آن را تأیید می کنید؟ شما درباره کسانی که نیروهای مقاومت را خرابکار می دانند و در این گفته به عملیاتهایی که بر ضد اهداف و اشخاص عراقی انجام می شود، استناد می کنند، چه نظری دارید؟
ما با مبارزه بر ضد اشغالگران بدون در نظر گرفتن ماهیت اشخاصی که آن را انجام می دهند، موافقیم. ما به آنها سفارش می کنیم که به جای آنکه سلاح خود را به سوی عراقیها نشانه بروند، اشغالگران را هدف بگیرند، زیرا این امر حمایت ملت عراق از آنها را افزایش می دهد و این ملت را از فتنه و آشوب و نیز تلاش برای تغییر جهت مقاومت دور می کند.

● تحلیل شما درباره دستگیری صدام حسین و چهره ای که از او در رسانه ها به نمایش درآمد، چیست؟
به نظر من آنها می خواستند کشور بزرگی مثل عراق را با شخص صدام حسین تحقیر کنند و با تحقیر یک شخص ـ صرف نظر از جایگاهش ـ یک جامعه را تحقیر کنند. عراق یکی از مراکز مهم تمدن اسلامی و چشم و چراغ این امت است و چه در گذشته و چه حال از موقعیت استراتژیکی برخوردار بوده است. ما نباید با تحقیر مذکور همصدا شویم. عراق با یک شخص، نظام یا طائفه تحقیر نمی شود. ارزش عراق بیش از اینهاست. از ملت عراق می خواهیم که وحدت خود را حفظ کنند و در مقابله با دشمن نیرومند باشند.

● پیش بینی شما از وضعیت مقاومت عراق پس از بازداشتی که صورت گرفت، چیست؟
قرائن نشان می دهد که مقاومت عراق به یک گرایش، تفکر و گروه خاص وابسته نیست،این قرائن هم با سنت زندگی و قوانین طبیعت همسویی دارد که همیشه بر این نکته تأکید دارند که ملتهای زنده و پویا زیر بار زور جلادان و اشغالگران نمی روند،از این رو مقاومت عراق هم بر ضد اشغالگران ادامه خواهد یافت. اینها خوش بینی یا آرزوی صرف نیست، بلکه یک قانون تغییر ناپذیر است و اشغالگری همیشه مقاومت را به دنبال دارد.