نقش انگليس در واگذاري فلسطين به صهيونيسم

5 سال پس از شكل گيري جنبش جهاني صهيونيسم و در يك همسوئي آشكار با اهداف و برنامه هاي اين جنبش، «آرتور جيمز بالفور» نخست وزير وقت انگلستان1 در 1902 ميلادي تصميم گرفت در شرق آفريقا و در قلب كشورهاي اسلامي، موطني براي يهوديان اختصاص دهد.
نقش انگلیس در شکل گیری اسرائیل
 اما تلاش هاي وي ناموفق بود. در سال 1903 بعضي از رهبران يهودي درباره تأسيس كشوري براي يهوديان در منطقه صحراي سينا با حكومت انگليس مذاكره كردند. پس از آن، هرتزل بنيان گذار صهيونيسم، به انگليس اعلام كرد كه تنها راه حل مشكل يهوديان، ايجاد وطني براي پناه دادن به مهاجران يهودي است. اين انديشه در غرب به ويژه در شخص بالفور، تأثير فراوان گذاشت.
در ابتداي قرن بيستم ميلادي در حالي كه هدف سياست استعمار انگليس تثبيت وجود خود در هند، مصر و بخش هاي بزرگي از آفريقا و نيز حمايت از راه هاي مهم منتهي به اين مستعمر ها بود، اوضاع جديدي در صحنه سياست جهاني پديدار شد.
استعمار انگليس، اهميت فراوان و ارزش
سوق الجيشي فلسطين و نقش بزرگي كه مي توانست به ياري موقعيت خويش در آينده استعماري آن ايفا كند را درك كرد.
حكومت انگليس پيش نويس مستندي را در ژوئن 1917 م آماده كرد و در آن ديدگاه هاي وزير خارجه اش، «آرتور جيمز بالفور»را مد نظر قرارداد و تجربيات قديمي او را درباره اسكان مهاجرين يهودي منعكس، و بر مفهوم احداث پناهگاه براي ستم ديدگان آنها تأكيد كرد. اما صهيونيستها با اين ديدگاه مخالفت كردند. زيرا آنان نه يك سرپناه تحت نظارت انگليس بلكه يك كشور مستقل براي خود به منظور تأسيس دولت يهود ر آن مي خواستند.اين تأكيد با مخالفت و عدم انعطاف انگليسي ها روبرو شد آنان از يكسو براي خواسته صهيونيستها احترام قائل بودند و از سوي ديگر نمي خواستند حاكميت خود را بر فلسطين از دست بدهند. از اين رو در دراز مدت با واگذاري فلسطين به يهوديان موافقت كردند.
اين توافق در نهايت منجر به صدور اعلاميه ي «بالفور» شد. لرد بالفور در جلسه مورخه 31 اكبتر 1917 م كابينه انگليس اعلام كرد:
«... دولت اعلي حضرت پادشاه (انگلستان) به موضوع تأسيس وطن ملي يهوديان در فلسطين با نظر موافق مي نگرد، و براي رسيدن به اين هدف، تمامي تلاش هاي خويش و مساعي خود را به كار خواهد برد تا راه رسيدن به اهداف را هموار سازد. مشروط بر اين كه هيچ نوع اقدامي صورت نگيرد كه به حقوق ملي و مذهبي جماعت غير يهودي در فلسطين و اصل حقوق و موقعيت سياسي يهوديان در كشورهاي ديگر لطمه بزند...»
سپس در روز دوم نوامبر 1917 م، لرد بالفور اين اعلاميه را همراه يك نامه براي لرد روچيلد بدين مضمون فرستاد:
دوست عزيزم لرد روچيلد
بسيار خوشحال شدم از اين كه اطلاع پيدا كردم به شما نيابت حكومت سلطنتي اعطا شد و اظهارات ذيل را كه خواسته صهيونيستها و مورد تأييد شوراي وزيران است، تقديم مي كنم.»
سپس در آغاز ژانويه، 1919 م. كنفرانس پاريس گشايش يافت. تا در جوي مالامال از خوش بيني، در خصوص نزديك شدن موعد اجراي اصل تعيين سرنوشت، نقشه اي تازه براي جهان بكشد، و پايه هاي نوين روابط بين ا لمللي پس از جنگ جهاني را پي بريزد.
از همان آغاز معلوم بودكه صهيونيست ها از قدرت فراواني در كنفرانس برخوردارند، چندان كه به ايشان امكان مي داد به تمام اهداف خود دست يابند. اين در حالي بود كه فيصل، نماينده عرب ها (پادشاه حجاز)، در كنفرانس حضور داشت. وي از همان آغاز با فشارهايي از طرف فرانسويان روبه رو شد. از طرفي انگليسي ها نيز راحتش نمي گذاشتند نتيجه اين شد كه فيصل به پيمان«فيصل وايزمن» تن داد و در برابر صهيونيسم، موضع ملايمي گرفت. زيرا از يك طرف بر وحدت و استقلال عرب ها، از اسكندرون تا اقيانوس هند، تأكيد مي كرد و از طرف ديگر، از قرابت خوني آنان و يهوديان در فلسطين سخن مي گفت و تقاضا داشت كه يكي از كشورهاي بزرگ، سرپرستي فلسطين را بر عهده بگيرد و حكومتي براي آن انتخاب شود كه نماينده واقعي مردم آن سرزمين باشد.
در همين كنفرانس شوراي عالي متفقين درتاريخ بيستم آويل 1920 م مقرر داشت كه فلسطين
تحت الحمايه انگليس قرار گيرد، به شرط آن كه اين كشور به اجراي اعلاميه بالفور متعهد شود. سازمان ملل در تاريخ بيست و چهارم جولاي 1922م، در اجلاس خود مقرر داشت تا فلسطين در اجراي مصوبه شوراي عالي متفقين، صادره در بيستم آوريل 1920م، زير قيمومت انگليس قرار گيرد. سازمان ملل در همان اجلاس سند قيمومت انگليس بر فلسطين را تصويب، و آن را منتشر كرد. حكومت انگليس نيز از سند قيمومت به صورت اهرمي براي سياست استعماري خود در يهودي كردن تدريجي فلسطين استفاده كرد.
اجراي اين نقشه در تابستان 1920 م، كه حكومت انگليس اداره غير نظامي فلسطين را به «هربرت ساموئل» واگذار كرد، شكل ديگري يافت. او كه يك يهودي انگليسي و فعاليت هايش در جنبش صهيونيسم زبانزد بود، فرماندار عالي انگليس در فلسطين لقب گرفت. علاوه بر اين ها، حكومت قيمومت انگليس، جانبداري از منافع صهيونيست ها بر ضد عرب ها را از حد گذراند. به طوري كه همواره در زيان رساندن به آنان و تضعيف آنها از همه جهت به نفع صهيونيست ها تلاش مي كرد. او عرب ها را از تمامي حقوق مربوط به مشاركت در اداره كشور و صدور قوانين و احكام محروم كرد و هرگز در حمايت از حقوق دهقانان و كشاورزان عرب در زمين هايي كه به صهيونيست ها منتقل شد، اقدامي نكرد، در صورتي كه مدارس و آموزش گاه هاي صهيونيست ها را به خودشان واگذار كرد.
در سال هاي 23 ـ 1922 م، حكومت انگليس طرحي براي تأسيس مجلس قانون گذاري عرضه كرد، ولي عرب ها آن را (چون بر پايه اعلاميه بالفور و قيمومت استوار بود) رد كردند. سپس طرح شوراي مشورتي را عرضه كرد، ولي عرب ها به همان علت آن را نيز رد كردند. بعد تأسيس «دفتر آژانس عرب» را پيشنهاد كرد كه آن نيز رد شد. اگر مردم فلسطين، هر يك از طرح ها را مي پذيرفتند، دولت صهيونيستي، همان گونه كه ميان انگليس و جنبش صهيونيسم توافق شده بود، در سال 1934 م برپا مي شد. «حاييم وايزمن» در كتاب خاطرات خود مي گويد:
«مقاومت شديد فلسطيني ها و ايستادگي «مفتي امين الحسيني» و شورش ها بود كه اجراي برنامه ها را در فلسطين تا سال 1948 م به تعويق انداخت. در حالي كه مقرر شده بود حداكثر تا سال 1934 م به اجرا درآيد.»
در زماني كه ملت فلسطين، طرح هاي پيشنهادي انگليس را براساس اعلاميه بالفور و سند قيمومت را رد مي كرد و همواره بر تأسيس حكومت ملي در كشور تأكيد مي ورزيد تا عربها و يهوديان به تناسب جمعيت خود در آن شريك باشند.، انگليس اين درخواست را قاطعنانه رد مي كرد، نخستين نظريه منفي در كتاب سفيدي آمد كه «وينستون چرچيل»، وزير مستعمرات آن زمان درسال 1923م، منتشر كرد. در آن گفته شد:
«حكومت بريتانيا نمي تواند با تأسيس حكومت ملي موافقت كند، چون تأسيس چنين حكومتي اجراي برنامه تأسيس وطن يهوديان در فلسطين را به تعويق مي اندازد.»
پس از شدت يافتن مقاومت فلسطيني ها در برابر حكومت انگليس و هجوم صهيونيست ها، انگليسي ها يقين پيدا كردند كه بهترين وسيله براي سركوب فلسطيني ها و تشكيل دولت يهودي، نيروي مسلح است. از اين رو، آنها به طور آشكار به مسلح كردن و آموزش دادن صهيونيست ها پرداختند و در زمان انقلاب 1939 ـ 1963 م، مقادير زيادي اسلحه به صهيونيست ها دادند.
پس از شروع جنگ جهاني دوم، حكومت انگليس تلاش هاي خود را براي سازماندهي نظامي صهيونيست ها و مسلح كردن آنها افزاش داد و «لشكر يهود» را تأسيس كرد و پس از پايان جنگ جهاني به نيروهاي آن اجازه داد كه با اسلحه خود وارد فلسطين شوند. در دهه 1930م، نيز عده اي از افسران خود را مأمور كرده بود به اعضاي سازمان صهيونيستي «هاگانا» آموزش نظامي بدهند تا شيوه هاي مقابله با اعراب را بياموزند.
انگليس همواره ادعا مي كرد كه در اداره كردن فلسطين، از سياست بي طرفي پيروي مي كند، اما جنگ جهاني دوم از ماهيت سياست و اهداف استعماري آن كشور پرده برداشت. در اين سال، انگليس اجازه داد تا انتقال صهيونيست ها به فلسطين ادامه يابد. در دسامبر 1944م، كميته مركزي حزب كارگر انگليس، ضمن جلسه فوق العاده اي در لندن، اعلام كرد:
«تبديل فلسطين به كشوري يهودي و بيرون راندن مردم عرب آن به كشورهاي مجاور لازم و ضروري است.»
و سرانجام در سال 1946م، هنگامي كه حكومت انگليس اطمينان پيدا كرد كه زمينه لازم در مجامع بين المللي براي تأسيس دولت يهودي در فلسطين آماده شده است، با تفاهم و همدستي آمريكا و جنبش جهاني صهيونيسم مسأله را در سازمان ملل متحد، براي يافتن راه حلي مطرح كرد. به اين ترتيب بود كه قطعنامه تقسيم فلسطين درتاريخ 29 نوامبر 1947 م صادر شد. وقتي در مجمع عمومي سازمان ملل متحد درباره تقسيم فلسطين رأي گيري مي شد، انگليس، علي رغم داشتن نقش اول و اصلي در طراحي و زمينه سازي تقسيم و سپس اجراي آن، رأي ممتنع داد. زيرا اطمينان داشت كه اين طرح اكثريت آراي لازم را به دست خواهد آورد. انگليس اين موضع گيري را براي فريب عرب ها و مسلمان ها اتخاذ كرد، تا به آنها بقبولاند كه در جنايت تقسيم فلسطين دست نداشته است.
پس از آن كه انقلاب فلسطين بر ضد طرح تقسيم شروع شد، انگليس با سرعت هر چه تمامتر نيروهاي مسلح خود را در فلسطين به كمك صهيونيستها فرستاد، تا از انقلاب جلوگيري كند، نيروهاي انگليس، همواره براي حمايت كاروانهاي صهيونيستي با آنها همراه مي شدند و اسلحه و مهمات براي صهيونيستهايي كه در بيت المقدس و ساير جاهاي ديگر محاصره شده بودند، مي فرستادند. اين نيروها، همراه با نيروهاي «هاگانا» و ديگر سازمانهاي مخفي تروريستي صهيونيستي در مقابله با عربها شركت مي كردند.
انگليس براي آنكه جنبش صهيونيسم بتواند به موقع تشكيل دولت اسرائيل را اعلام كند، تاريخ خروج خود از فلسطين را تا 14 مي 1948 م جلو انداخت. هدف از اين اقدام آن بود كه هر نوع مقاومتي كه از طرف اعراب در برابر نقشه هاي آن صورت مي گيرد، به كلي سركوب شود و هرگونه مخالفتي را از بين ببرد و ريشه مبارزه عليه هجوم صهيونيستها را بخشكاند.
از سال 1897 تا1948 (تأسيس اسرائيل) در مجموع 22 كنگره صهيونيستي برگزار گرديد كه در هر كدام از اين كنگره ها كه نقش پارلمان دولت صهيونيستي را داشت، تصميمات اساسي و قوانين مهمي تصويب گرديد.
در جريان كنگره بيست و دوم (1946) در شهر بال سوئيس، «برنامه بالتيمور» (محور سياست صهيونيستي) تدوين گرديد. اين برنامه، تشكيل دولت يهودي را كه هدف اصلي بيانيه بالفور (قول مساعد انگلستان براي تشكيل دولتي يهودي در فلسطين) و سند قيموميت است و همچنين تشكيل يك ارتش يهودي و برداشتن هرگونه محدوديتي براي خريد زمين در فلسطين توسط مؤسسات صهيونيستي را تضمين مي كند.
شوراي عمومي صهيونيستي با تشكيل
كميته اجرايي، «ديويد بن گوريون» را به عنوان رياست اين كميته منصوب كرد. بن گوريون تلاش صهيونيست ها را براي تشكيل دولت يهودي رهبري كرد. سرانجام در روز 14 مي 1948 يعني اندكي بعد از به رسميت شناخته شدن حضور صهيونيستها در فلسطين توسط سازمان ملل و كمي بعد از كشتار ديرياسين، درست يك روز قبل از اتمام قيموميت انگلستان بر فلسطين، بن گوريون، تأسيس دولت اسرائيل را اعلام نمود و نخستين كابينه اين دولت را به رياست خود تشكيل داد.
پي نويس ها
1.    بالفور از 1902 تا 1905 نخست وزير و از 1916 تا 1919 وزير امور خارجه انگلستان بود.
2.    پيمان سايكس پيكو در 18 مه 1916 ميان «سايكس» و «پيكو» وزيران خارجه انگليس و فرانسه به امضا رسيد و بخش اعظم خاورميانه به حوزه نفوذ آنان تقسيم شد.