تصویب قطعنامه مجمع عمومی علیه اسرائیل
• سهشنبه ۹جولای، دادگاه بینالمللی پس از رسیدگی به درخواست مجمع عمومی سازمان ملل متحد برای رسیدگی به مسئله حصارسازی، آنرا مغایر قوانین بینالملل تشخیص داده بود.
براساس رأی دادگاه لاهه که پس از پنج ماه رسیدگی به این شکایت صادر شد، ایجاد حصار در سرزمینهای فلسطینی و هر نوع تشکیلات مرتبط با اداره آن، غیرقانونی است.
• قضات دادگاه بینالمللی در رأی خود گفتهاند که استدلال اسرائیل را در این مورد که ایجاد حصارها تنها راه حفظ امنیت شهروندان آن کشور است، قانعکننده نیافتهاند.
• دادگاه استدلال کرده است که ایجاد حصارها میتواند بهمنزله جدایی و انضمام اراضی اشغالی باشد.
این دادگاه اساساً با توجه به قطعنامه ۲۴۲ که کرانه غربی را جزئی از اراضی اشغالشده فلسطینی میداند رأی خود را صادر کرده است.
• در این قطعنامه بر ضرورت عقبنشینی بیقید وشرط اسرائیل از اراضی اشغالی ۱۹۶۷ تأکید شده و هرگونه دخل وتصرف فیزیکی در ماهیت اراضی اشغالی مردود شمرده شده است.
به استناد همین قطعنامه احداث دیوار حائل نیز که ۵۶ درصد از کرانه غربی یعنی مساحتی در حدود ۵۸۰ کیلومتر مربع را جدا و به اراضی اشغالی ۱۹۴۸ منضم میکند، غیرقانونی تلقی شده است.
• طبق گزارش سازمانملل با توجه به اینکه در جریان احداث این دیوار بیش از ۲۷۴ هزار شهروند فلسطینی در محدوده شرق دیوار حائل و خط سبز ۱۹۴۸ باقیخواهند ماند لذا این امر بهعنوان ایجاد تغییر قهری در ساختار جمعیتی اراضی ۱۹۶۷ تلقی میشود و اسرائیل با احداث این دیوار عملاً قطعنامههای شورای امنیت را نقض کرده است.
• از سوی دیگر، طبق موافقتنامه اسلو که در سال ۱۹۹۳ میان سازمان آزادیبخش فلسطین به ریاست یاسر عرفات و رژیم اسرائیل در اسلو به امضا رسید، دولت فلسطین میبایستی در اراضی اشغالی ۱۹۶۷ تشکیل شود و احداث این دیوار نقض آشکار موافقتنامه صلح اسلو نیز بهشمار میآید.
• اما اینبار مجمع عمومی سازمان ملل متحد با اتخاذ قطعنامهای غیرالزامآور که با اکثریت آراء بهتصویب رسید از اسرائیل خواسته است حصار امنیتی خود را که احداث آن در داخل سرزمینهای فلسطینی در کرانه باختری در جریان است برچیند.
مجمع عمومی سازمان ملل عصر سهشنبه در دهمین نشست فوقالعاده خود درباره اقدامات غیرقانونی اسرائیل در اراضی اشغالی فلسطین با تصویبقطعنامهاى، احداث دیوار توسعهطلبانه رژیم تلآویو در کرانه باخترى را «غیرقانونی» خواند و خواستار انهدام این دیوار و پرداخت غرامت به خانوادههاى فلسطینی خسارت دیده شد.
یکصد و پنجاه کشور به این قطعنامه رأی مثبت، شش کشور رأی منفی و ده کشور رأی ممتنع دادند.
پیشنویس این قطعنامه پس از آنکه دادگاه بینالمللی لاهه وابسته به سازمان ملل متحد در روز ۹ ژوئیه رأی داد که این حصار بهدلیل آنکه از عمق سرزمین فلسطینیها میگذرد غیرقانونی است، تهیه شده بود.
بهرغم حکم صادره از سوی دادگاه بینالمللی لاهه مبنی بر غیرقانونی بودن دیوار حائل، آریل شارون، نخستوزیر رژیم اسرائیل بار دیگر بر ادامه ساخت این دیوار تأکید کرده بود.
مجمع عمومی سازمان ملل متحد بحث درباره حکم لاهه را هفته گذشته دادگاه بینالمللی لاهه را از ۱۵ جولای آغاز کرده بود.
این قطعنامه که فلسطینیها و حامیان آنها تنظیم و تسلیم مجمع عمومی سازمانملل کرده بودند، خواستار اطاعت اسرائیل از حکم دادگاه عدالت بینالمللی شده است.
ناصر القدوه، نماینده فلسطینیها در سازمان ملل متحد به مجمع عمومی گفت که کلیه بخشهای دیوار حائل که اسرائیل سرگرم احداث آن در کرانه باختری است باید برچیده شود.
به هر صورت مجمع عمومى سازمان ملل متحد روز سهشنبه ۲۰ جولای، با اكثریت قاطع آراء از دولت اسرائیل درخواست كرد، تا دیوارهاى حائل در كرانه غربى رود اردن را از میان بردارد. در این قطعنامه تقاضا مى شود كه نیروهاى اسرائیلى كه مناطق فلسطینى را تحت اشغال خود دارند، به حكم دادگاه بینالمللى تن بدهند.
طرح این قطعنامه كه توسط دولتهاى عربى تهیه شده است، سهشنبه با ۱۵۰ رأى مثبت، ۶ رأى منفى و ۱۰ رأى ممتنع در مجمع عمومى سازمان ملل متحد، بهتصویب رسید.
تاكنون دو بار رأىگیرى بر سر قطعنامه سازمان ملل متحد در رابطه با دیوارهاى حائل در كرانه غربى رود اردن به تعویق افتاده بود و باز هم نزدیك بود كه سومین تلاش نیز با شكست مواجه شود.
ایالاتمتحده، استرالیا، جزایر مارشال، میکرونزی و پالائو تنها اعضای سازمانملل بودند که به این قطعنامه رأی منفی دادند اما تمامی بیست و پنج کشور عضو اتحادیه اروپا آنرا تأیید کردند.
قطعنامه اخیر ضمن محکوم کردن اقدام اسرائیل در ایجاد حصار در اراضی فلسطینی، از اسرائیل و فلسطینیان نیز خواسته است به تعهدات خود در چارچوب تلاش برای پیشبرد صلح بین دو طرف ـ موسوم به نقشهراه صلح ـ عمل کنند.
این قطعنامه از رژیم اسرائیل نیز خواسته که به الزامات حقوقی خود که نظریه مشورتی دادگاه بینالمللی دادگسترى آنرا مطرح کرده، پایبند باشد و از دبیرکل سازمانملل تقاضا کرده تا خسارت وارده به تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی را به ثبت برساند.
نماینده هلند نزد سازمانملل به نمایندگی از سوى کشورهاى عضو اتحادیه اروپا، رأى مشورتی دادگاه بینالمللی دادگسترى را تأیید کرد و گفت که اعضاى اتحادیه اروپا به این قطعنامه رأى مثبت دادهاند.
کوفی عنان، دبیرکل سازمان ملل متحد هم بعد از تصویب این قطعنامه گفت: «اسرائیل باید تصمیم دادگاه بینالمللی لاهه را بپذیرد و به رأی صادرشده مبنی بر چیدن این دیوار بهرغم ناخرسندیش از این تصمیم، پایبند بماند».
به گزارش خبرگزاری رویترز، کوفی عنان در یک کنفرانس مطبوعاتی همچنین از یاسر عرفات، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین خواست از فرصت پیشآمده برای اصلاح ساختار امنیتی و نظامی استفاده کند و به بحران و ناآرامیهای موجود در نوار غزه پایان دهد.
عنان گفت: «امیدوارم که رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین نیاز به حمایت از این نوع اصلاحات را در مرحله کنونی درک کند تا نشان بدهد خواهان صلح است».
او افزود؛ «امیدوارم که عرفات بهاندازه مشکلات و پیچیدگیهایی که بحران فلسطین را متمایز ساخته است برای حل این بحران بهطور مثبت استفاده کند و در جهت اصلاحات موردنظر بهویژه در زمینه اصلاح ساختار امنیتی قدم بردارد».
عنان گفت: «واضح است که اسرائیل هم از تصمیم دادگاه بینالمللی لاهه و هم از تصمیم مجمع عمومی سازمانملل ناخرسند است اما این اصل موضوع نیست».
ـ واکنش مقامات اسرائیلی
دن گیلرمن، نماینده رژیم تلآویو در سازمانملل درحالیکه از رأى قابل ملاحظه اعضاى مجمع عمومی بهشدت ناراحت بهنظر میرسید با نادیده گرفتن این مصوبه همچون مصوبات اخیر سازمانملل گفت: «خدا را شکرگزاریم که سرنوشت ما در این محل تعیین نمیشود».
وى گفت: «ما با حکومت قانون مخالف نیستیم اما با تبدیل شدن حقوق به سلاحی سیاسی مخالفت میکنیم».
وی گفت: «مایه کمال تأسف است که با چنین شدتی به تدبیری که باعث نجات جانها میشود واکنش نشان داده میشود، درحالیکه (این قطعنامه) به عملیات مستمر ترور از سوی فلسطینیها که باعث کشتار مردم میشود با بیتفاوتی و بیاعتنایی مینگرد».
همچنین مشاوران آریل شارون، نخستوزیر اسرائیل، تأکید کردهاند که این کشور به قطعنامه عمل نخواهد کرد.
دور گلد، مشاور ارشد نخستوزیر اسرائیل گفت که جز ایجاد حصار بین سرزمینهای فلسطینی و اسرائیل راه دیگری برای حفاظت از امنیت شهروندان وجود ندارد.
همچنین، رعان گیسین، مشاور دیگر آریل شارون بر ادامه ساخت حصارها تأکید کرده و گفته است: «اسرائیل از حق دفاع از خود صرفنظر نخواهد کرد».
رادیو تلآویو روز چهارشنبه (۱۰ جولای) به نقل از رعنان گیسین، مشاور شارون گزارش داد: «اسرائیل از ساخت دیوار حائل چشمپوشی نخواهد کرد».
گسین در ادامه تلاش کرد ساخت این دیوار را برای تأمین امنیت اسرائیل ضروری نشان دهد و گفت: «اسرائیل هرگز از حق لاینفک خود برای دفاع از خود صرفنظر نخواهد کرد».
از سوی دیگر، «یحوه بیران»، مدیركل وزارت امورخارجه اسرائیل به سفیران هلند، انگلیس و اتحادیه اروپایی در تلآویو توضیح داده كه رأی مثبت كشورهای اروپایی به این قطعنامه، موجب سرخوردگی تلآویو شده است، زیرا چنین اقدامی سبب تشویق تروریسم خواهد شد.
یحوه بیران تصریح كرد: «رأی مثبت كشورهای اروپایی به این قطعنامه آنهم درست زمانیكه بینظمی كرانه باختری رود اردن و نوار غزه را فراگرفته است و یاسر عرفات همچنان از مبارزه با تروریسم خودداری میكند، به روند استقرار صلح در منطقه لطمه خواهد زد».
همچنین وزیر خارجه رژیم اسرائیل با انتقاد از سیاست اتحادیه اروپا بهویژه در تصویب قطعنامه اخیر مجمع عمومی سازمانملل در محکومیت ساخت دیوار حائل اعلام کرد که این اقدام سبب تشویق فلسطینیها به ادامه اقدامات ضداسرائیلی خواهد شد.
ـ واکنش مقامات فلسطینی
ناصر القدوه، نماینده ناظر فلسطین نزد سازمانملل نیز بعد از تصویب قطعنامه ضمن تشکر عمیق از رأى مثبت اعضاى سازمانملل در حمایت از صلح و مصالحه در خاورمیانه و حقوق بینالملل گفت: «اکنون زمان آن فرارسیده است که این قطعنامه اجرا شود و تدابیر لازم اتخاذ شود».
وى همچنین از کشورهاى عضو گروه عرب و جنبش عدم تعهد و نیز اتحادیه اروپا قدردانی کرد و نظریه مشورتی دادگاه بینالمللی دادگسترى را تحولی تاریخی ذکر کرد.
نماینده فلسطین در سازمان ملل متحد پیشتر گفته بود که درصورتیکه اسرائیل قطعنامه مجمع عمومی را نپذیرد، این موضوع با درخواست صدور قطعنامه مشابهی به شورای امنیت ارجاع خواهد شد که در صورت تصویب، لازمالاجرا خواهد بود هر چند این احتمال وجود دارد که آمریکا چنین قطعنامهای را وتو کند.
در رابطه با مشروع بودن صدور این قطعنامه، ناصر القدوه گفت: «این فلسطینىها نیستند كه ضد اسرائیلند، بلكه این سازمان ملل متحد است كه ضد اشغال مناطق فلسطینى بهدست اسرائیل است، اسرائیل تنها قدرت استعمارى باقیمانده در تمامى جهان است».
صائب عریقات، وزیر امور مذاکرات تشکیلات خودگردان درگفتوگویی اختصاصی با خبرگزارى فرانسه در شهر غزه گفت: «رأى مجمع عمومی ماهیت غیرقانونی اشغالگرى اسرائیل را تأیید میکند و ساخت این دیوار را در اراضی اشغالی فلسطین از جمله بیتالمقدس شرقی منع میکند».
عریقات همچنین گفت که جامعه بینالملل نباید به رژیم صهیونیستی اجازه دهد بهراحتی از این قطعنامه چشمپوشی کند.
عریقات افزود؛ «ما از جامعه بینالملل میخواهیم که تمامی اقدامات لازم را براى وادار کردن اسرائیل به اجراى تعهداتش انجام دهد».
مردم فلسطین نیز روز چهارشنبه (۲۱ جولای) از رأى مجمع عمومی سازمانملل که خواستار تخریب دیوار حائل رژیم صهیونیستی در کرانه باخترى شده است، بهعنوان نقطهعطف یک پیروزى دیپلماتیک تقدیر کردند.
ـ واکنش سایر کشورها و شخصیتها
نماینده آمریکا در سازمانملل پیش از رأیگیری، این قطعنامه را غیرمتوازن توصیف کرده و آنرا تضعیفکننده تلاشهای صلح در خاورمیانه دانسته بود.
وی بعد از تصویب این قطعنامه نیز اظهار داشت: «این قطعنامه غیرمتوازن بود و میتواند روند صلح خاورمیانه را كه در آن كشورهای اسرائیل و فلسطین بتوانند شانهبهشانه یكدیگر در صلح زندگی كنند، تضعیف نماید.
به گزارش خبرگزاری فرانسه از واشنگتن، «اسكات مك كللان»، سخنگوی كاخسفید هم در این خصوص گفت: «بهعقیده ما قطعنامه مجمع عمومی سازمانملل درباره دیوار حائل، راه خوبی برای حلوفصل بحران خاورمیانه نیست و اجرای طرح صلح نقشهراه شیوهای مناسب برای دستیابی به یك راهحل در این زمینه است».
مك كللان تصریح كرد: «ما همواره گفتهایم كه اسرائیل حق دفاع از خود را دارد، اما تلآویو باید شرایط دشوار زندگی فلسطینیها را هم درنظر بگیرد و بهگونهای عمل كند تا بر رنج آنها افزوده نشود».
وزیر امورخارجه اردن نیز روز چهارشنبه (۲۱ جولای) اعلام کرد که این کشور تصویب قطعنامه سازمانملل در خصوص برچیدن بخشی از دیوار حائل در کرانه باخترى رود اردن را تبریک میگوید.
به گزارش خبرگزارى فرانسه از امان، مروان معشر به این خبرگزارى گفت: «اردن همچنین از اینکه تمام کشورهاى اروپایی به نفع این قطعنامه رأى دادهاند، خشنود است».
وزارت امورخارجه روسیه هم روز چهارشنبه طی بیانیهاى از قطعنامه مجمع عمومی سازمانملل در مورد دیوار حائل در سرزمینهاى اشغالی فلسطین استقبال کرد.
سرگئی لاوروف، وزیر امورخارجه روسیه نیز بهطور جداگانه در این خصوص به اظهارنظر پرداخت.
وی طرحهاى رژیم اسرائیل براى ادامه ساخت دیوار حائل در سرزمینهاى اشغالی فلسطینی را غیرقانونی خواند.
به گزارش خبرگزارى اینترفکس لاوروف، پس ازدیدار با همتاى هلندى خود در گفتوگو با خبرنگاران گفت: «ما همچون گذشته و بهویژه باتوجه به قطعنامه مجمع عمومی سازمانملل در روز دوشنبه تأکید میکنیم که ساخت این دیوار غیرقانونی است».
وى افزود؛ «بحران اعراب و اسرائیل باید براساس طرح نقشهراه و تمام موافقتنامههاى تأییدشده قبلی بهوسیله میانجیگران گروه ۴ حلوفصل شود».
رادیو دمشق که مواضع رسمی دولت سوریه را بازگو میکند در برنامه تفسیر عصر چهارشنبه خود از رأى مثبت قاطع و حمایت مجمع عمومی سازمان ملل متحد از حکم دادگاه لاهه در خصوص دیوار حائل نژادپرستانه استقبال و ابراز خرسندى کرد.
این رادیو، حکم دادگاه لاهه و قطعنامه حمایتی سازمان ملل متحد از آنرا آغازى مناسب براى تحت پیگرد قرار دادن رژیم اسرائیل و دادخواهی ملت فلسطین از این رژیم دانست.
رادیو دمشق به مجمع عمومی سازمانملل پیشنهاد کرد که مجازاتها و تحریمهایی را علیه اسرائیل وضع کند تا این رژیم به اجراى قطعنامههاى بینالمللی وادار شود.
مصر و اتحادیه عرب هم روز چهارشنبه از قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در مورد دیوار حائل که رژیم صهیونیستی در حال ساخت آن در کرانه باخترى رود اردن است، استقبال کردند.
به گزارش خبرگزارى فرانسه از قاهره پایتخت مصر، ماجد عبدالفتاح، سخنگوى ریاستجمهورى مصر گفت: «حسنی مبارک، رئیسجمهورى از قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل متحد استقبال کرد».
این سخنگو گفت که تصویب قعطنامه با ۱۴۹ رأى موافق از کل ۱۹۰ رأى، این برداشت را نشان میدهد که یک درک کلی بینالمللی وجود دارد که رأى دادگاه بینالمللی لاهه حتی از دید اخلاقی و ادبی هم یک حکم واجبالاجرا است.
وى درعینحال افزود؛ «براى مذاکرات بیشتر و تلاش براى قانع کردن و گفتوگو با دولت آمریکا و اسرائیل براى اجراى این قعطنامه باید مدتی به انتظار ماند و اگر اسرائیل قانع نشد یا گامی را در این زمینه برنداشت، در اینصورت جامعه جهانی باید وارد عمل شود».
از سوى دیگر، حسام زکی، سخنگوى رسمی دبیرکل اتحادیه عرب گفت: «قطعنامه مجمع عمومی سازمانملل بهصورت کنونی آن فرصتی را براى جامعه بینالمللی و کشورهاى امضاکننده توافقنامه چهارم ژنو فراهم میکند تا نقشی عملی را براى وادار کردن اسرائیل به احترام گذاشتن و اجراى تعهدات خود براساس قانون بینالمللی ایفا کنند».
سخنگوى عمرو موسی افزود که این قطعنامه به جامعه بینالمللی و کشورهاى مزبور این فرصت را نیز میدهد تا نقشی عملی را بهمنظور وادار کردن اسرائیل، بهدست کشیدن از تمام اقدامات خود براى تغییر واقعیت موجود و دست کشیدن از مطامع خود به سرزمینهاى اشغالی فلسطین، ایفا کنند.
اتحادیه عرب البته با انتشار بیانیهاى ضمن استقبال و ابراز خرسندى از حمایت قاطع سازمان ملل متحد از حکم دیوان بینالمللی دادگسترى لاهه در خصوص دیوار حائل تأکید کرد که بهترین فرصت براى مقابله با طمعورزىهاى اسرائیل فراهم شده است.
نخستوزیر استرالیا نیز از تصمیم كشورش برای حمایت از ساخت دیوار حائل حمایت كرد.
به گزارش روزنامه ساندیمیل، جان هاوارد، نخستوزیر استرالیا هم گفت:«این دیوار صرفاً راهی برای حفاظت از مردم اسرائیل در برابر حملات تروریستی است».
هاوارد اظهارعقیده كرد: «به عقیده ما اسرائیل حق دفاع از خود را در برابر حملات تروریستی دارد».
نخستوزیر استرالیا بیان داشت: «حال مسئله فلسطین و اسرائیل به حل بحران تروریسم جهانی كمك میكند».
وی بیان داشت: «تا زمانیكه حملات انتحاری متوقف نشود، نمیتوان امیدوار بود كه صلح نهایی در خاورمیانه برقرار شود».
فرانسه هم از تصویب قطعنامه مجمع عمومی سازمانملل در خصوص محکومیت دیوار حائل امنیتی از سوى رژیم صهیونیستی ابراز خرسندى کرد.
هروه لادسوس، سخنگوى وزارت امورخارجه فرانسه در پاریس گفت: «تصویب این قطعنامه بیانگر مؤثر بودن مذاکرات کشورهاى اروپایی است».
وى افزود؛ «کشورهاى اروپایی توانستند در این مذاکرات اصلاحاتی انجام دهند که براساس آن دوطرف اسرائیلی و فلسطینی مجبور باشند تا به قوانین بینالمللی و بشردوستانه احترام بگذارند».
رفیق حریرى، نخستوزیر لبنان نیز با محکوم کردن اقدام رژیم صهیونیستی در ساخت دیوار حائل در کرانه باخترى رود اردن، از قطعنامه مجمع عمومی سازمانملل ضد این اقدام رژیم صهیونیستی استقبال کرد.
حریرى گفت: «میزان بالاى آراى مربوط به تصویب این قطعنامه در مجمع عمومی بهمنزله محکومیت اسرائیل است که روزانه علیه فلسطینیها اقدام و جنایت میکند».
وى اضافه کرد که قطعنامه جدید سازمانملل باردیگر اهمیت و اعتبار قوانین بینالمللی را احیاء کرد اما اجراى آن مسئولیت سنگینی است که همه باید براى تحقق آن تلاش کنند.
خاویر سولانا، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم در طی ملاقاتش از اسرائیل با دفاع از رأی اعضای اتحادیه اروپا ایجاد موانع حائل در کرانه غربی را تخطی از حقوق بینالملل دانست.
سولانا اظهار داشت: «این دیوار از وسط سرزمینهای اشغالی میگذرد و از همان مراحل اولیه با آن مخالف بودیم و این تعجببرانگیز نیست». او در ادامه افزود؛ «امنیت اسرائیل و حمایت از مردم اسرائیل چیزی است که ما همیشه از آن حمایت کردهایم و به حمایت از آن ادامه میدهیم».
سولانا اظهار داشت: «همه کشورهای اروپایی از اسرائیل برای دفاع از خودش حمایت میکند اما شما مجبورید نیازهای امنیتی خود را با نیازهای نوعدوستانه فلسطینیان متعادل کنید».
منابع
http://www.al-jazeera.net, Jul 20-21,2004
http://www.wafa, Jul 15-22,2004
http://www.reuters, Jul 20-21,2004
http://www.al-arabia.net, Jul 20,2004
http://www.bbc.co.uk, Jul 20,2004
http://www.un.org, Jul 20,2004