داستان جولان و اسرائيل

وجه تسميه

تلفظ جولان به فتح جيم و سکون واو مي باشد. جولان لفظ عربي اصيل است که از لفظ اجول گرفته شده و اجول به معناي کوه مي باشد و جولان کوهي است در شام. مرکز استان قنيطره شهر قنيطره مي باشد. کلمه قنيطره از قنيطرا گرفته شده است که به معناي پلي ميان کشورهاي سوريه، لبنان، اردن و فلسطين مي باشد. اين قسمت به خاطر وفور آب از زمان هاي بسيار کهن محل سکونت انسان بوده است.

پيشينه تاريخي

کنعاني ها,عموري ها، آرامي ها، آشوري ها و کلداني ها از جمله قبايلي بوده اند که 1000 تا 2000 سال قبل از ميلاد در اين ناحيه مي زيسته اند.

در عصر کلاسيک دولت هاي مختلفي آن را در تصرف خود درآورده اند از جمله فارسي ها، يونانيان و رومي ها و بنابر نوشته هاي تاريخي حضرت مسيح وارد شهرهاي بيت صيدا و بانياس شده است و دينش را در اين شهر ها منتشر نموده است و در قرن اول ميلادي مسيحيت دين رسمي امپراتوري روم گرديده است و در قرن چهارم شهر بانياس مرکز اسقفي و مذهبي مسيحيت گرديده است.

در عصر اسلامي صلاح الدين ايوبي در راه رسيدن به فلسطين آن را فتح نموده و در قرون 12-13 ميلادي جنگ هاي زيادي ميان مسلمانان و مسيحيان در اين منطقه رخ داده است که مهمترين آن ها جنگ حطين و عين الجالوت مي باشد.
در عصر جديد امپراتوري عثماني آن را به تصرف خود در آورد. در قرن 20 فرانسه با شکست دادن امپراطوري عثماني به تصرف فرانسه در آمد و بعد از استقلال اين منطقه در سال قسمت اعظم آن در سال 1967به اشغال اسرائيل درآمد. در سال 1973 قسمت هايي از آن دوباره باز پس گرفته شد.

بلندي هاي جولان

اين قسمت که شامل 1250 کيلومتر مربع مي باشد و قسمت تپه اي جولان مي باشد و بيش از 67 درصد کل جولان را شامل مي شود.

تا قبل از سال 1967 جولان بيش از 100 هزارنفر در اين منطقه سکني گزيده بودند که از نژاد بلوردا( (Druzesو چرکس بودند و دين رسمي جولان اسلام بوده است که مذاهب بلوردا، اهل سنت، و علوي را شامل مي شده است. بيشتر افراد اين ناحيه در نيروي نظامي سوريه که در مرز مستقر بوده اشتغال داشته اند و در جنگ 6 روزه اعراب و اسرائيل در سال 1967 بيشتر ساکنين اين ناحيه به داخل سوريه پناه آوردند و تنها چند هزار تن از بلوردها در اين منطقه باقي مانده اند.

امروزه جمعيت جولان حدود 33500 نفر مي باشد که شامل حدود 15000 بلوردا و 17000 اسرائيلي و 1500 نفر علوي مي باشد. با توجه به ويژگي هاي انحصار به فرد اين ناحيه اسرائيل چند سالي است تلاش مي کند با تبليغات زياد توجه گردشگران را به اين منطقه جذب نمايد.

بعضي از آثار باستاني جولان

1. قلعه صبيبه المحتله
اين قلعه در قسمت شرقي شهر بانياس در مرتفع ترين نقطه کوه شيخ(جبل الشيخ) واقع گرديده است و 300 متر از شهر بامياس بالاتر مي باشد و راه اين قلعه از لابه لاي صخره هاي بسيار دشواري ميباشد که تنها با پاي پياده مي توان به اين قلعه رفت و اين امر دفاع از قلعه را راحت مي کند.
 
اين قلعه از جمله قلعه هايي است که مسلمانان جهت دفاع از حملات صليبيان بنا نمودند. نورالدين زنگي و صلاح الدين ايوبي از جنگ جويان اين قلعه بوده اند. بناي اين قلعه تشکيل مي شده است از 14 برج که 4 برج آن به شکل نيم دايره و 10 برج ديگر به شکل مربع مي باشدو خندق مثلثي شکل با اضلاع طويل برج ها را احاطه کرده است. و در داخل قلعه امکانات رفاهي و مسجد و کنيسه و منبع آب قرار داشته است.

2. شهر الحمه در جولان
شهر حمه از مشهورترين آثار سياحتي عالم مي باشد که شهرتش به خاطر آب هاي معدني و وجود آثار باستاني فراوان در آن مي باشد از مهمترين اين آثار (المدرج الروماني و ديوار قديمي حماتات مي باشد.

مورخان زيادي راجع به اين شهر سخن گفته اند به خصوص درباره آب هاي آن که خاصيت سفا بخش دارد تا جايي که ارسطو گفته است مردم اين شهر با نوشيدن آب تمامي امراضشان شفا مي يابد و به ندرت به طبيب مراجعه مي نمايند.

3. قلعه حصن
اين بنا در غرب شهر فيق واقع شده است که انباط آن را در قرن اول ق. م بنا کرده است و آثار کشف شده در آن دلالت بر عبادت الهه (ذوالشري ) در آن زمان دارد. اين قلعه با نام هيبوس نزد يونانيان و سوسيتا نزد عرب آرامي معروف بوده است. و در زمان رومي ها از بناهاي تمدني ده گانه جهان محسوب مي شده است و بناي آن به صورت شبکه اي متقاطع مي باشد.

4. الکرسي
آثار روستاي کرسي و اهميت اين منطقه به خاطر سفرو توقف حضرت مسيح عليه السلام در اين روستا مي باشد. ياقوت حموي مي نويسد: و آن روستايي است که بطريا مي گويد حضرت مسيح حواريون را در آن جمع کرد و از آنجا آن را به نواحي مختلف فرستاد.

در اين روستا صندلي است که گفته شده حضرت مسيح عليه السلام روي آن نشسته است و مجمع بزرگي براي راهبان مسيحي وجود داشته و از بزرگترين بناهاي کليسا در بلاد شام مي باشد. بناي کليسا به قرن 5 ميلادي باز مي گردد. در وسط آثار بنايي است در ابعاد 25 در 45م و در آن بقايايي از آثار خانه هاي راهبان مي باشد.

5. قنيطره
مرکز استان، قنيطره مي باشد که در غرب آن تپه ابوالندي واقع شده که حضرت علي عليه السلام در آن جا وضو گرفته اند.
آثار کشف شده در اين منطقه نشانگر آن است که اين منطقه از مهمترين مناطق قرون قبل از ميلاد بوده است
از مهمترين آثاربه جاي مانده اين شهر ميتوان به مسجد جامع و خان اثري اشاره کرد که وزير عثماني مصطفي پاشا امر به ساختن آن کرده است.

الخان که بناي سنگي مستطيل شکلي است و در منطقه جولان اين بنا بسيار معروف است و اين خان از آن جهت که دري به سمت جنوب دارد از خان هاي ديگر متفاوت و ساختارش بي نظير مي باشد. قسمت اعظم اين خان به خاطر زلزله سال 1172 هجري نابود گرديد.

مسجد جامع که بناي سنگي بي نظيري است که بعضي از سنگ هاي آن سنگ هاي باستاي ارزشمندي است که در زمان عثماني براي ساختن مسجد استفاده شده است.

چگونه قنيطره به ويراني اي تبديل مي شود؟

در پيروزي که سوريه در سال 1973 به رهبري حافظ اسد به دست مي آورد اسرائيل مجبور به عقب نشيني از اين شهر مي شود و اين شهر به سوريه بازگردانده مي شود ولي اسرائيل قبل از عقب نشيني از اين شهر به سرقت تمامي آثار، گنج هاٍ و ... در اين منطقه دست مي زند و دامنه اين سرقت تا حدي است که حتي آثار ارزشمند داخل بنا هاي اين شهر را به خراب کردن بناها به سرقت مي برد. اسرائيل به اين مقدار بسنده نمي کند و در هنگام خروج خود از اين شهر به ويران کردن تمامي خانه ها، اماکن مذهبي، مدارس، بيمارستان و.. دست مي زند.

بعد از باز پس گيري اين شهر براي اينکه گوشه اي از غارت رژيم صهيونيستي نشان داده شود اين شهر به صورت دست نخورده به موزه اي تبديل شده است که هرروزه افراد زيادي از آن ديدن مي نمايند و اين شهر خالي از سکنه مي باشد و تنها يک خانواده که حاضر به ترک شهر نمي باشد دراين شهر زندگي مي کند و شهري با همين نام در نزديکي آن ساخته شده است تا ساکنان قبلي قنيطره در آن سکني گزينند..

ويراني ها و چپاول هاي اسرائيل در منطقه جولان

از زماني که قسمت اعظم جولان توسط اسرائيل اشغال گرديده است اسرائيل با سياست هاي سودجويانه و غير انساني لطمات زيادي را به اين منطقه وارد آورده که به صورت مختصر به آن اشاره مي شود.

1. دفن زباله هاي هسته اي.
اسرائيل به دفن کردن زباله هاي هسته اي بسيار خطر ناک در اين منطقه اقدام نموده کهاين امر باعث مي شود بعد از گذشت 30-50 سال اشعات مختلف از جمله اورانيوم آزاد شود که موجب آلودگي آب و سمي شدن آن مي شود و تهديد کننده حيات موجودات زنده مي باشد.

قابل توجه است که اسرائيل به راحتي تذکر و قطع نامه آژانس بين المللي هسته اي را راجع به ممنوعيت دفع زباله هاي هسته اي در اين منطقه ناديده گرفته است. و کشورهايي که هم اکنون از خطر صلاح هاي هسته و ممانعت آن براي کشورهاي اسلامي صحبت مي کنند در آن زمان چشم هاي خود را بسته بودند و تا هم اکنون که اسرائيل به اعمال غير انساني خود در اين منطقه ادامه ميدهد چشم هاي خود را در مقابل اسرائيل بسته نگاه داشته اند.

2. سرقت و ويراني منابع آب
اسرائيل با سرقت آب هاي منطقه جولان به تقويت نيروي نظامي خود مشغول مي باشد. از سال 1968 از آب هاي بحيره آغاز گرديده است و آن را ادامه داده تا جايي که به آب هاي حاصباني و بانياس رسيده است.

و در ضمن ساليانه بيش از 10 ميليون مکعب آب از آب هاي يرموک را استفاده مي کند و تمام قطع نامه هاي بين المللي که مي گويد اسرائيل تنها مي تواند از يک چهارم اين مقدار در سال استفاده کند ناديده گرفته است.

رژيم اشغالگر صهيونيستي ساليانه بيش از 500 ميليون متر مکعب از آب هاي جولان را سرقت مي نمايد و اين بيش از هفت برابر مقداري است که سوريه از آب هاي اين منطقه استفاده ميکند. اسرائيل با اين سرقت خود کشورهاي فلسطين، اردن، سوريه و لبنان رادر استفاده از حق طبيعي خود محروم مي نمايد.

3. سرقت خاک و ضرر زدن به زمين هاي زراعي
رژيم اسرائيلي به سرقت خاک هاي غني زمين هاي کشاورزي از تپه الاحمر و تپه الفرس و انتقال آن به صحراء نقب در فلسطين دست زده است.

4. سرقت آثار و مکر اسرائيل
همانگونه که به صورت بسيار مختصر اشاره شد آثار در منطقه جولان مربوط به تمدن هاي کهن است که بسيار ارزشمند مي باشد و نيازمند نگاه داري بين المللي است. اسرائيل با کاوش هاي خود در اين منطقه به کشف و فروش آثار باستاني بسيار ارزشمند به آمريکا و کشورهاي اروپايي دست زده است. و تاکنون به چندين دانشکاه آمريکا جهت فعاليت هاي باستان شناسي و.. در اين منطقه اجازه ورود و حفاري داده است.

اما راجع به مکر اين رژيم بايد اضافه کنيم که اسرائيل با تبديل کردن کليساهاي مسيحي اين منطقه به کنيسه هاي يهودي اين گونه اظهار مي دارد که روزي اين کليسا ها کنيسه بوده و ما آن را با حالت اول آن بر گردانده ايم.
اين تنها خلاصه اي از جنايت هاي اسرائيل در اين منطقه بود.

سوال:

چرا اسرائيل به اين جنايات در اين منطقه دست مي زند در حالي که اين منطقه در دست خود اسرائيل مي باشد؟
اسرائيل خود بهتر از ديگران مي داند که اشغال گريش نمي تواند زياد ادامه پيدا کند و ساختارش که بسان خانه عنکبوتي است فرو خواهد ريخت. لذا تلاش مي کند تا حداکثر سوء استفاده را از اين منطقه ببرد.

*محقق در زمينه فرهنگ و تمدن ملل اسلامي بانکوک ـ تايلند
Rezakavosh@gmail.com

منابع و ماخذ:

1. ابن طولون، مفاکهه الخلان في حوادث الزمان، تحقيق محمد مصطفي، ج 2. القاهره 1962 م.
2. ابن منظور، لسان العرب، ماده جول.
3. الجولان الثقافي، مجله فصليه تصدرها جريده الجولان، السنه الاولي، العدد2، ربيع 2007
4. الحموي الامام شهاب الدين اب عبد الله ياقوت، معجم البلدان ج 3و4، بيروت دار صادر.
5. د. باع، اديب، الجولان دراسه في الجغرافيه الاقليميه، ترجمه يوسف خوري، محمد فرزات، عبدالرحمن حميده 1984م.
6. شوماخر، غوتليب، الجولان، ترجمه منير کنعان، دمشق، موسسه الارض للدراسات الفلسطينيه، د. ت.
7. طوير، قاسم، اضواءجديده علي تاريخ و آثار بلاد شام 1989 م.
8. عيسي، جورج، الاثار و المواقع الاثريه في الجولان، ابحاث ندوه التاريخ الجولان القنيطره 1987 م طبعه ثانيه.
9. فرزات، مرعي، الآثار و المواقع الاثريه في محافظه القنيطره، مجله دراسات الاشتراکيه، عدد خاص بالجولان.
10. قويدر ,هناء هاني,دليل المواقع الاثريه في الجولان، منشورات وزاره الثقافه، دمشق 2007-
11. مجموعه من الباحثون، المعجم الجغرافي للقطر العربي السوري، مرکز الدراسات العسکريه، طبعه الاولي 1993 م، ج 2، 3، 4، 5.
12. مرعي السيد، عبدالله، الآثار في الجولان، دمشق؛المديره العامه للآثار و المتاحف، 2007
13. المعجم الجغرافي للقطر العربي السوري، مجلد4.
14. المقدسي، شمس الدين ابو عبدالله محمد بن احمد بن ابوبکر، احسن التقاسيم في معرفه الاقاليم، ليدن، الطبعه الثانيه 1909م.
15.

منابع انگليسي:

1. Claire Epstein, The Chalcolithic Culture OF the Golan, vol. 40. no2, 1977.
2. Concise Encyclopedia Britannica. http://www. britannica. com
3. Encyclopedia Wikipedia http://www. wikipedia. org/
4. Schumacher,CE,Gottlieb. Across The Jordan.