بررسی نقش رسانه ها در اطلاع رسانی تحرکات رژیم صهیونیستی با تاکید بر حمله به کاروان آزادی غزه

با این مقدمه ابتدا نگاهی کوتاه به تاریخچه نقش رسانه در پیشبرد اهداف اسرائیل و سپس به تشکیل جبهه رسانه ای حامی مقاومت و در نهایت نقش انها در پوشش اخبار حمله به کاروان آزادی خواهیم پرداخت.
دولتها همواره از رسانه برای گسترش نفوذ خود استفاده می کنند. نمونه بارز این فرایند اقدامات اسرائیل در سرزمین های اشغال شده فلسطین است. اسرائیل با استفاده از رسانه های داخلی و جهانی در تلاش است آن چه در سرزمین های اشغالی رخ می دهد را در راستای منافع خود تفسیر کند و آن را به افکار عمومی جهان بقبولاند. در 60 سال گذشته اسرائیل برای ادامه حیات خود و توسعه آن از یک استراتژی کلی که استفاده از سه عامل موثر است، استفاده کرده است: 1 - نظامیگری قدرتمند، 2 - هم پیمانان ژئوپلتیکی 3 - افکارعمومی. در این میان نقش رسانه ها در پیشبرد اهداف اسرائیل دراین عوامل کاملا مشهود است.
اسرائیل با استفاده از رسانه های خارجی طرفدار خود از جمله رسانه های آمریکایی، مشروعیتی برای خودایجاد کرده است تا جائیکه مردم افکار عمومی غرب منطق اسرائیل را پذیرفته اند. وارونه منعکس کردن اخبار فلسطین به خصوص اخبار مربوط به تحولات نوار غزه نمونه هایی از قدرت رسانه های خارجی است که متاسفانه امروز اکثر رسانه های مطرح و قدرتمند دنیا در اختیار قدرتهای غربی و در راستای اهداف آنان قرار دارند.
اسرائیل از بدو تاسیس بر دو محور نظامی گری و رسانه ای استوار شده است. اسرائیل حتی از توانمندی رسانه ای برای بزرگ نمایی و قدرت نمایی درحوزه نظامی هم استفاده کرده است.
ایجاد شبکه گسترده رسانه های فراگیر و نفوذ در حوزه تبلیغات بین المللی - این امکان را برای رژیم اسرائیل فراهم کرده است تا تصویر مورد دلخواه خود را به افکار عمومی بقبولاند.
روند تاریخی نبرد رسانه‌ای نشان می‌دهد که اهمیت این ابزار و سلاح تبلیغاتی برای اسرائیل در کنترل افکار عمومی مردم جهان چنان مهم و حیاتی بود که کنگره صهیونیسم سال 1897 میلادی درسوئیس تصمیماتی درباره چگونگی سیطره بر رسانه‌های فراگیر گرفت که به پروتکل رهبران صهیونیسم معروف شد. در این پروتکل آمده است:ما هنگامی در تشکیل دولت اسرائیل موفق خواهیم شد که بر ابزارهای تبلیغاتی و مطبوعاتی جهان، تسلط داشته باشیم.بدون شک می توان گفت در تمام کشورهای اروپایی و آمریکا، لابی یهودی به قدری از نفوذ بالایی برخوردار است که تمام اقدامات اسرائیل در سرزمین های فلسطینی را با رویکردی به نفع تل آویو و علیه ملت فلسطین اطلاع رسانی می کنند. بررسی چگونگی پوشش اخبار جنگ 22 روزه اسرائیل علیه مردم غزه توسط رسانه های خارجی حامی اسرائیل، نقش پررنگ لابی یهودی را در این زمینه آشکار می کند. دارندگان رسانه های بزرگ امروز جهان اخبار مربوط به تحولات سرزمین های فلسطینی را هماهنگ با راهبرد اسرائیل تنظیم و در اختیار مخاطبان خود قرار می دهند.
طی بیست و دو روزی که جنگ با شدت تمام در غزه جریان داشت، جنگ دیگری نیز در کنار و به موازات جنگ نظامی جریان داشت و آن جنگ رسانه ای با حضور شبکه های خبری و خبرگزاریهای مختلف منطقه و جهان بود. جنگی که اگر تاثیراتی بیش از جنگ نظامی برجای نگذاشته باشد کمتر از آن نیز نبود.
رسانه‌های وابسته به کشورهای غربی در جریان تجاوز اسراییل به مردم غزه آشکارا در جبهه صهیونیست‌ها در مقابل مقاومت اسلامی صف‌آرایی کردند. ممانعت از ورود خبرنگاران به غزه، کنترل شدید تصاویر در مناطق اشغالی و سری نگه ‌داشتن تعداد تلفات نظامیان اسراییلی نمونه‌ای از پای‌بندی رهبران اسرائیل در جنگ رسانه ای این رژیم در جنگ 22 روزه در نوار غزه بود.
رسانه‌های غربی در جنگ 22 روزه هیچ گزارش میدانی از غزه نداشتند. رسانه های حامی اسرائیل تصاویر مربوط به کشتار زنان و کودکان به ویژه در هفته اول جنگ غزه را سانسور کردند و اقدام ارتش اسرائیل را دفاع مشروع می خواندند.
پخش تصاویر مبهم دود بر فراز غزه، خوردن، آشامیدن و روزنامه خواندن سربازان اسراییلی در کنار لشکر تانک‌ها و حرکت آرام خودروهای نظامی در محیطی سرسبز و آسمانی آبی همه آن چیزی بود که از میدان عملیاتی پخش شد. این یعنی همان وداع با عینی‌ گرایی که البته یک دهه پیش در رسانه‌های عمل‌گرای آمریکایی، نخستین پتک بر سرآن فرود آمد.
می توان آرایش رسانه ای در جنگ غزه را به دو اردوگاه، شامل شبکه های الجزیره، العالم، المنارو الاقصی و برخی شبکه های همسو از یک سو و رسانه‌های وابسته به غرب و همراه و همگام با سیاست های آمریکا نظیر العربیه، بی بی سی، سی ان ان و شبکه های تلویزیونی کشورهای مصر و اردن تقسیم‌ بندی کرد.در این هم‌آورد رسانه ‌ای اردوگاه غرب کوشید با و وارونه منعکس کردن اخبار جنگ غزه، مانع از آگاهی افکار عمومی جهان از فجایع رخ داده،شود.
بهره‌برداری هوشمندانه از قدرت رسانه‌ای برای تاثیرگذاری بر روی ذهن ساکنان درون سرزمین‌های اشغالی و افکار عمومی بین‌المللی راهبرد جدید رسانه های حامی مقاومت است. به ثمر نشستن اولیه این راهبرد در دهه پایانی قرن بیستم وتکمیل آن در جنگ 33روزه تابستان سال 2006 بیانگر این واقعیت است. تأثیر راه‌اندازی رادیو النور و تلویزیون المنار در قالب سایت « الحرب الاعلامیه » نه فقط کمتر از سلاح حزب‌الله نبود، بلکه در برخی مواقع کارایی قابل ستایشی داشت.
نقش رسانه های حامی مقاومت در جنگ 22 روزه بیشتر نمایان شد. آنها با بهره گیری از توان رسانه ای کوشیدند با ارسال تصاویر واقعی از زنان و کودکانی که مورد یورش قرار داشتند و افشاگری در مورد رفتار ضد انسانی اسراییل در قبال کودکان،زنان، نهاد های بین المللی،خبرنگاران، بمباران مدارس و استفاده اسراییل از سلاحهای کشتار جمعی نامتعارف مانند بمب فسفری توسط اسرائیل را برای افکار عمومی جهانی اطلاع رسانی نمایند.
بدون شک موفقیت کشورهای اسلامی در راه اندازی رسانه های تاثیرگذار، عرصه را برای اقدامات اسرائیل در سرزمین های فلسطینی تنگ کرده است. موفقیت رسانه های منطقه ای حامی مقاومت منجر به آن شد که صدای تظلم خواهی فلسطینی ها در کل جهان شنیده و با واکنش تاثیرگذار روبرو شود. از این روی برخوردهای اخیربرخی کشورهای حامی اسرائیل با قطع پخش برنامه های شبکه خبری العالم از طریق ماهواره های عرب ست و نایل ست به خاطر موفقیت رسانه منطقه ای العالم در پوش اخبار سرزمین های فلسطینی از جمله نوار غزه است.
برخی شبکه های خبری علیرغم شعار آزادی تبلیغات و گردش آزاد اطلاعات، در بحران های منطقه ای و بین المللی به تمام معنی بر اساس منافع و محورهای امنیت ملی کشور خود عمل می کنند.
برخلاف شبکه های بین المللی، شبکه های خبری منطقه ای با وقوع بحران هایی در منطقه خاورمیانه نقش تعیین کننده خود را بازی کردند. از جمله این شبکه ها، شبکه خبری العالم بود که با پخش جزئیات درگیری ها و نشان دادن ابعاد فاجعه در حال وقوع در نوار غزه و در کنار آن با تحلیل های دقیق رویدادها، برگزاری میزگردهای متعدد و تماس ها و ارتباط های زنده با شخصیت های اسلامی عربی و فلسطین، زوایای پیدا و پنهان اهداف صهیونیستها را به بینندگان خود عرضه کرد. (www.qodsna.com1388/10/20)
در این بین اما عملکرد شبکه العربیه عربستان متفاوت با واقعیت های منطقه و رویدادهای غزه و فلسطین بود. این شبکه که انتظار می رفت به عنوان شبکه خبری وابسته به دولت عربستان نقشی تاثیرگذار در حمایت از مظلومان غزه و فلسطینی ایفا کند در مجموع عملکردی غیر قابل دفاع با جهت گیری خاص داشت.
به هرحال برخی رسانه های منطقه ای از جمله پرس تی وی و العالم ایران نقش مهمی در پوشش اخبار مسائل غزه از خود نشان دادند و مانع تحریف واقعیت های جنگ 22 روزه غزه از سوی رسانه های خارجی حامی اسرائیل شدند. این دو رسانه به خوبی توانستند اخبار جنگ 22 روزه غزه را برای افکار جهانی مخابره کنند.

حمله به کاروان آزادی غزه و نقش رسانه ها
چند روزقبل در خبر ها آمد که بالگردهای جنگی رژیم صهیونیستی به ناوگان دریایی آزادی غزه حرکت خود به سوی ساحل غزه آغاز کرده بود، حمله کردند. حمله رژیم صهیونیستی به ناوگان دریایی حامل کمک های انسان دوستانه برای مردم غزه ساعت 4 بامداد شنبه29 می 2010 درآب های بین المللی صورت گرفت. پس از این حادثه هولناک باردیگر نقش پررنگ رسانه ها در پوشش و بازتاب این حادثه نمایان شد.
آن چه که ورای تمامی تحلیل‌ها و گزارش‌های مربوط به این یورش به صراحت می‌توان به آن اشاره کرد، نقش برجسته‌ای است که رسانه‌های مستقل از غرب در بسیج افکار عمومی ایفا کردند و یک بار دیگر بر این نکته صحه گذاشتند که تا چه میزان سرمایه‌گذاری برای تقویت یک رسانه می‌تواند ارزشمند باشد.
به عقیده بسیاری از ناظران سیاسی اعزام کاروان آزادی به غزه و برجسته بودن نقش رسانه‌ها در کنار دیگر فعالان این اقدام خودجوش که با مشارکت شهروندان حدود ‪ ۳2کشور جهان صورت گرفت تا چه میزان توانست موجب همصدایی مردم جهان در برابر مظالم رژیم صهیونیستی گردد. این اقدام، ابتکاری بود که خود برگزارکنندگان این حرکت نیز انتظار چنین تاثیر عمیقی بر افکار عمومی و به ویژه در خصوص حصر چهار ساله غزه نداشتند.
گزارشهایی که در لحظه حمله رژیم صهیونیستی به طور زنده به جهان مخابره شد، آخرین و موثرترین نمونه به کارگیری ارتباطات فناوری پیشرفته در امر خطیر خبررسانی در دنیای امروزی بود که زمینه رسوایی هرچه بیشتر رژیم صهیونیستی را فراهم ساخت.
یکی از دست اندرکاران این اقدام در گفت و گو با ایرنا می گوید: حدس می زدیم که اسراییل با استفاده از جنگ الکترونیک بخواهد مانع انعکاس اخبار مربوط به این کاروان به جهان خارج شود و برای همین تمامی سعی خود را بر استفاده از تجهیزات مدرن با فناوری‌های پیشرفته مخابراتی متمرکز کردیم.
وی افزود: هر چند صهیونیست‌ها پس از اندکی سانسور شدیدی را بر رخدادهای آن روز اعمال کردند و با استفاده از فناوری‌های خود مانع مخابره خبرها شدند، اما تجهیزات پیشرفته ما نیز توانست تاکتیک آنها را در این مورد خنثی کرده و بدین ترتیب ما توانستیم خبرهایی را به بیرون مخابره کنیم و همگان را در جریان وقایع داخل کشتی قرار دهیم.
اما این نقشه صهیونیست‌ها با اطلاع رسانی به موقع از سوی مراکز خبری حامی مقاومت خنثی شد و سکوت بیشتر رسانه‌های غربی در ساعات اولیه این حادثه نیز ناخواسته موجب دامن زدن به ابهامات و طرح سوالاتی زیاد از این ماجراجویی دریایی صهیونیست‌ها نزد افکار عمومی جهانیان شد.
بر خلاف انتظار صهیونیستها با بروز نخستین خبرها از وقایع تاسف بار داخل کشتی، موج بسیح افکار عمومی جهان را فرا گرفت، به طوری که رژیم صهیونیستی به رغم تهدیدات اولیه خود در محاکمه اعضای کاروان آزادی، خیلی زود تسلیم خواسته افکار عمومی جهانی شد.
از سوی دیگر با اطلاع رسانی به موقع از این ماجراجویی دریایی صهیونیست ها، دولت مصر نیز که مرزهای خود رابه روی مردم این منطقه بسته بود، بعد از مدت‌ها مجبور شد گذرگاه رفح را به طور موقت بگشاید.
به عنوان نمونه شبکه العالم به فشار افکار عمومی برای لغو محاصره غزه و عقب نشینی مصر در پی فشار رسانه ها و افکار عمومی برای بازگشایی گذرگاه رفح پرداخت. العالم در یکی از برنامه خوداعلام کرد که حسنی مبارک رئیس جمهور مصر جهت فرو نشاندن خشم داخلی مردم مصر در صدد باز کردن گذرگاه رفح بر آمده است.
محمد بلتاجی، نماینده اخوان المسلمین در پارلمان مصر که در کاروان آزادی حضور داشته است در این برنامه اظهار داشت: هدف ما از ابتدا شکستن محاصره غزه بود. حرکت ناوگان آزادی با تهدیدات اسرائیل مواجه بود. اما همه فعالان به این نتیجه رسیدند که تنها راه ارتباط با ساکنان غزه، شکستن محاصره غزه است. اعلام می کنم این تهدیدات کارساز نیست و همه کاروان مصمم به شکستن محاصره کامل غزه هستند.
سامی ابو زهری نیز اظهار داشت: ارسال چندین کشتی به سوی نوار غزه را اقدامی تاریخی توصیف کرد که نتایج بزرگی بر جای می گذارد. وی اقدام مصر در بازگشایی گذرگاه رفح را موقتی و محدود دانست و اعلام کرد تا بازگشایی کامل این گذرگاه می بایستی مبارزه ادامه یابد.
اما در سوی دیگر رسانه های غربی و رسانه های خط سازش برخورد دیگری با این حادثه داشتند. شبکه جهانی بی بی سی و شبکه سی ان ان در سا عات اولیه خیلی گذرا به اخبار این رویداد پرداختند وتنها در هنگامی که تب و تاب رسانه ای آن اوج گرفت به توجیه رفتار اسرائیل پرداختند. عمر ردوان تحلیلگر موسسه میدل ایست مانیتور لندن درگفت و گو با ایرنا در این زمینه می گوید: رسانه های انگلیسی پس از حمله اسراییل به کاروان کمک های بشردوستانه برای غزه سعی کردند به هر نحو ممکن این اقدام مجرمانه اسراییل را توجیه کنند. برای مثال در شبکه های بی بی سی و اسکای نیوز، خبرنگاران مکررا در گزارش های خود اصرار می کردند که چون اسراییل در موقعیت جنگی قرار دارد، بنابراین می تواند هرگونه اقدامی برای دفاع از خود انجام دهد.
ردوان افزود: بی بی سی و اسکای نیوز همچنین در جریان گزارش های خود در باره این حمله وحشیانه، دروغ های زیادی را نیز به خورد بینندگان خود می دادند و برای جا انداختن این دروغ ها مدام آنها را تکرار می کردند. برای مثال، آنها ادعا کردند که حماس می خواهد اسراییل را نابود کند و اسراییل به همین دلیل غزه را محاصره کرده است. یا اینکه کاروان های امدادی ممکن است سلاح و موشک برای حماس ببرند و به همین دلیل اسراییل غزه را محاصره کرده است.( خبرگزاری جمهوری اسلامی ‪۱۶/3/1389 )
رادیو بی بی سی نیز به نقل از منابع اسرائیلی این اقدام را تبلیغات مبتذل سیاسی خواند و از این طریق تلاش کرد تا ماهیت کمکهای بین المللی و ارسالی دراین رویداد را زیر سوال ببرد.
شبکه سی ان انهمچنین به نقل از نخست وزیر رژیم صهیونیستی مدعی شد:علت آتش گشودن بر روی شناورهای امدادی،دفاع نظامیان رژیم صهیونیستی از خود در برابر ضربات چاقو وچوب امدادگران است.
فرانس 24 در پوشش خبری حمله نظامیان صهیونیستی به کاروان کشتی کمک به غزه این حادثه را درگیری بین دو گروه نامید که البته واکنش و اعتراض سخنگوی جنبش آزادی غزه رانیز بدنبال داشت. مسوولان این جنبش اعلام کردند به جای واژه درگیری، این شبکه خبری می بایست از واژه قتل عام استفاده کند.( 11/3/1389 خبر گزاری جمهوری اسلامی)
بر همین اساس است که عبد الستار العیارینویسنده عرب زبان تونسی در وبلاگ شخصی خود می نویسد:رویدادی با این اهمیت و حساسیت تحت پوشش رسانه ای مناسب عربی و بین المللی قرار نگرفت و تنها برخی شبکه های عرب زبان قهرمان از جمله شبکه ایرانی العالم با جدیت تمام آن را پوشش دادند.
کارشناسان منطقه ای بر این باورند که دلیل اصلی واکنش گسترده بین المللی و افکار عمومی جهانی به این رویداد،اطلاع رسانی رسانه های مستقل بود که با شفافیت و بدون سانسور و جهت دهی خاص در مقایسه با رسانه های غربی، اخبار این رویداد ضد انسانی را پوشش داده و به روشنگری درباره آن پرداختند. پخش صحنه های دلخراش این یورش و اعتراضات وسیع مردمی موجب توجه و تمرکز افکار عمومی و مجامع بین المللی بدان گردید.
در واقع باید گفت آنچه موجب انزوا و تنگنای اسرائیل گردیده است و توان نظامی این رژیم یارای مقابله با آن را ندارد، اطلاع رسانی رسانه های حامی مقاومت است که رسانه های ایرانی در خط مقدم آن قرار دارند.