همایش لندن؛ اصلاحات تزریقی در دولت خودگردان

شرکت‌کنندگان در این نشست، در بیانیه نهایی ضمن تقدیر از برنامه اصلاحاتی تشکیلات خودگردان فلسطین، از رهبران این تشکیلات نیز خواستند گامی جدی در اجرای تعهدات خود در نقشه راه بردارند. همچنین این بیانیه اسرائیل را به پایبندی به تعهدات خود در قبال نقشه راه فراخواند.

دیدگاه‌ها و نظریات
اجلاس یک‌روزه لندن به ابتکار و میزبانی تونی بلر، نخست‌وزیر بریتانیا و به‌منظور بررسی روند اصلاحات در تشکیلات خودگردان فلسطینی، مبارزه با فساد و جلب حمایت سیاسی و مالی از آن برگزار شد.[۲]
تونی بلر در ارزیابی از اجلاس لندن گفت: «این کنفرانس به هیچ‌وجه نمی‌تواند جایگزین مذاکرات صلح میان اسرائیل و فلسطینی‌ها برای دست یافتن به راه‌حلی نهایی شود، اما موفقیت در مذاکرات صلح در گرو ایجاد نهادهای مستحکم فلسطینی است که در این کنفرانس بر سر آن توافق شد».
تونی بلر افزود؛ «در مورد اقدام‌های عملی برای تشکیل یک کشور خودکفای فلسطینی توافق حاصل شده است و این توافق شامل سه بخش می‌شود: حکومت، امنیت و توسعه اقتصادی و اجتماعی».
به گفته نخست‌وزیر انگلیس، اتحادیه اروپا به تأسیس نهادهای جدید سیاسی کمک خواهد کرد. آمریکا یک گروه هماهنگی امور امنیتی تأسیس خواهد کرد و بانک جهانی در توسعه اقتصادی نقش عمده‌ای بر عهده خواهد داشت.[۳]
وزیر خارجه آمریکا نیز با استقبال از اجلاس بین‌المللی لندن، آن را فرصتی دانسته است تا مخالفان روند صلح بین اسرائیل و فلسطینی‌ها را منزوی کنند.
کوفی عنان، دبیر کل سازمان ملل متحد هم با استقبال از همایش لندن، از تلاش‌های رهبر فلسطینی‌ها برای خاتمه دادن به خشونت تقدیر کرد و گفت: «اینک حمایت بین‌المللی برای ایجاد یک کشور مستقل و پایدار فلسطینی ضرورت دارد».
عنان افزود؛ «در حال حاضر احساس ملموسی از خوش‌بینی به استقرار صلح در منطقه وجود دارد که باید از آن استفاده کرد».[۴]
محمود عباس معروف به ابومازن، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین هم در خصوص اجلاس لندن گفت: «مردم اول گمان می‌کردند که در تقلای خود تنها هستند، اما اکنون مطمئن شده‌اند که جامعه بین‌المللی نیز به‌شدت نگران حال آنها است».
وی تأکید کرد که فلسطینی‌ها به فرایند صلح بین‌المللی متعهدند و آنچه در توان دارند در جهت حفظ آتش‌بس با اسرائیل به‌کار خواهند بست. اما ابومازن تصریح کرد: «مسائل امنیتی باید بخشی از یک برنامه جامع برای صلح در خاورمیانه باشد و لازم است خاتمه اشغال اراضی فلسطینی توسط اسرائیل در طرح امنیتی مورد توجه قرار گرفته باشد».
رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین پس از اجلاس یک‌روزه لندن، بر تشکیل دولت فلسطینی در سریع‌ترین وقت ممکن و براساس طرح صلح «نقشه راه» تأکید کرد. وی گفت: «قرار بود رویای تشکیل دولت مستقل فلسطینی در سال ۲۰۰۵ براساس طرح صلح نقشه راه تحقق یابد و ما همچنان برای تحقق این رویا در سریع‌ترین زمان ممکن به تلاش‌هایمان ادامه می‌دهیم».
ابومازن گفت: «ما در کنفرانس لندن به اهداف مورد نظرمان دست یافتیم و اتحادیه اروپایی نقش مهم خود را با موفقیت ایفا کرد».
متیو گولد، کاردار سفارت انگلیس در تهران در خصوص همایش لندن گفت: «این همایش برای مذاکره درباره صلح در اراضی اشغالی نبود، هدف ما اعلام حمایت جهانی از فلسطین در ایجاد صلح بود. ما تلاش می‌کنیم مردم فلسطین احساس کنند می‌توان دولتی مستقل داشته باشند و در شرایط صلح زندگی کنند. کنفرانس لندن از آن جهت بسیار حائز اهمیت است که ابومازن، عنان، رایس و بسیاری دیگر از حامیان صلح در منطقه فلسطین حضور داشتند و در این زمینه به تبادل آرا درباره این موضوع مهم پرداختند».
وی تصریح کرد: «ما نیاز به مقام‌های فلسطینی داریم که بتوانند امور دولتی خود را بر عهده گیرند».
جک استراو، وزیر خارجه انگلیس درباره اجلاس لندن گفت: «فکر نمی‌کنم بین گفته‌های من که این کنفرانس را کنفرانس پیشرفت می‌دانم و گفته‌های سعود الفیصل، وزیر امورخارجه عربستان که آن را کنفرانس صلح می‌داند، تفاوتی وجود داشته باشد. من از حمایت کشورهای عربی و جهانی از اجلاس لندن بسیار خرسندم».
هرچند برخی کشورهای عربی اظهار داشتند که به‌نظر می‌رسد این کنفرانس در راستای اعمال فشار بیشتر علیه فلسطینی‌ها است، اما در حقیقت این اجلاس به این منظور برپا نشده بود.

غیبت اسرائیل
اسرائیل نماینده‌ای به اجلاس یک‌روزه لندن اعزام نکرده و گفته است که هدف از برگزاری این همایش پرداختن به مشکلات فلسطینی‌ها است که اسرائیل در آنها مداخله مستقیم ندارد و ضرورتی به مشارکت در بررسی آنها احساس نمی‌کند.
همچنین تل‌آویو از اجلاس لندن انتقاد کرد.[۵] دستیار ارشد آریل شارون گفت: «در این اجلاس بر انحلال سازمان‌ها و گروه‌های تندروی فلسطینی تأکید نشده است. بدون آن، حرکت به جلو در سطح دیپلماسی سخت خواهد بود».
هاآرتص، روزنامه اسرائیلی هم نوشت: «تل‌آویو در متقاعد کردن انگلیس برای گنجاندن تأکید بر تعهد تشکیلات خودگردان در پایان دادن به انتفاضه مردم فلسطین در بیانیه پایانی کنفرانس یک‌روزه ناکام ماند».
این روزنامه افزود؛ «در حالی‌که محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین در اجلاس لندن بر احیای همکاری‌های امنیتی با اسرائیل تأکید کرد، در بیانیه پایانی آن از الزام تشکیلات خودگردان برای جلوگیری از حمله‌های مبارزان فلسطینی سخنی به میان نیامد».

واکنش حماس
سخنگوی حماس گفت: «هدف اصلی کنفرانس بین‌المللی لندن تنگ‌کردن عرصه فعالیت مقاومت فلسطین است».
مشیر المصری، با تأکید بر اینکه موضع حماس در قبال همایش لندن آشکار است، تصریح کرد: «این کنفرانس ضمن متهم ساختن مقاومت فلسطین به دخالت در فعالیت‌های تروریستی و منحصرکردن مسئله فلسطین در یک چارچوب امنیتی به‌منظور وادارکردن تشکیلات خودگردان به رویارویی با مقاومت و انتفاضه فلسطین تشکیل شده بود».
سخنگوی حماس ضمن انتقاد از مواضع بین‌المللی در ازای مسئله فلسطین گفت: «جامعه بین‌الملل با تأکید بر دیدگاه ناعادلانه خود نسبت به مسئله فلسطین درصدد است فشارهای مردود و غیرقابل قبولی بر ملت و تشکیلات خودگردان وارد سازد».
وی با ستایش از ایستادگی مردم فلسطین در برابر چنین کنفرانس‌هایی افزود؛ «همه این کنفرانس‌ها در تحقق منافعی برای ملت فلسطین شکست خوردند و مردم این موضوع را کاملاً درک می‌کنند. بنابراین مردم از جامعه بین‌الملل می‌خواهند به‌جای فشار آوردن بر تشکیلات خودگردان فلسطین بر دشمن صهیونیست فشار آورند».
المصری درباره عدم حضور اسرائیل در اجلاس لندن تأکید کرد: «آمریکایی‌ها با حمایت آشکار از دشمن صهیونیستی نمی‌گذارند جای دست‌پرورده‌شان در این کنفرانس خالی بماند، به‌ویژه اینکه آنها در تمام محافل جهانی چهره دیگر صهیونیست‌ها را تشکیل می‌دهند. غیبت اسرائیل در اجلاس لندن تنها نشان‌دهنده گریز صهیونیست‌ها از عمل به تعهدات خود و ایجاد یک فضای بین‌المللی برای دیکته کردن دیدگاه‌ها بر رهبران فلسطینی و ایجاد فتنه بین ملت فلسطین است».
شیخ حسن یوسف، مسئول حماس در رام‌الله هم گفت: «انجام اصلاحات در فلسطین، با برگزاری کنفرانس در لندن، نیویورک، کاخ سفید یا شرم‌الشیخ صورت نمی‌گیرد، بلکه این اصلاحات یک مسئله داخلی است و خود فلسطینی‌ها در مورد آن تصمیم خواهند گرفت».
وی اظهار داشت: «کنفرانس لندن که به وضع امنیتی فلسطین رسیدگی کرد، دارای جنبه امنیتی صرف بوده است و گویی مشکل فلسطین، یک مشکل امنیتی است».
شیخ یوسف در این‌باره گفت: «مسئله فلسطین یک مسئله سیاسی، حقوق، زمین، از میان بردن اشغالگری، حق بازگشت پناهندگان، تشکیل یک کشور مستقل، برچیدن شهرک‌های یهودی‌نشین و آزادی زندانی‌هاست».

ارزیابی
انگلیسی‌ها قبل از برگزاری اجلاس بین‌المللی لندن، تبلیغات گسترده‌ای را به راه انداخته بودند و با پوشش اخبار مربوط به آن سعی کردند تا لندن را به‌عنوان مرکز دیپلماسی پیرامون تحولات خاورمیانه به افکار عمومی معرفی نمایند. اما تحولات لبنان و حوادث فلسطین اشغالی، اجلاس لندن را تحت‌الشعاع قرار داده بود.
علاوه بر آن قرار بود اجلاس لندن در چارچوب کنفرانس بین‌المللی صلح برپا شود، اما به‌دلیل فشارهای آمریکا و اسرائیل، نشست لندن به همایش اصلاحات و نوسازی در تشکیلات خودگردان تبدیل شد.
تشکیلات خودگردان فلسطین در این نشست متعهد به ادامه اصلاحات در ساختار امنیتی، سیاسی و اقتصادی شد و در اصلاحات ساختار امنیتی و سیاسی، مقابله با انتفاضه، خلع سلاح مقاومت فلسطین و عادی‌سازی روابط با اسرائیل و تأمین امنیت صهیونیست‌ها گنجانده شده است.
اجلاس لندن با بی‌اعتنایی به نگرانی‌های فلسطینی‌ها، دولت خودگردان را موظف به برداشتن گام‌هایی در جهت اجرای طرح نقشه راه کرد.[۶] این در حالی است که نقشه راه تا به امروز به‌دلیل سیاست‌های توسعه‌طلبانه اسرائیل، ادامه شهرک‌سازی و دیپلماسی یک‌جانبه‌گرایانه و جانبدارانه آمریکا از تل‌آویو در منطقه با ناکامی روبه‌رو شده است.
سرانجام اینکه با غیبت اسرائیل، اجلاس لندن به مکانی برای اعمال فشار به دولت خودگردان[۷] و ایجاد بحران اعتماد بین این دولت و گروه‌های مقاومت فلسطین تبدیل شده است. هرچند در این همایش بین‌المللی کمک‌های اقتصادی و امنیتی نیز از سوی آمریکا و سایر کشورهای شرکت‌کننده در لندن به دولت خودگردان پیشنهاد شده بود.

پی‌نوشت‌ها
1. “Egyption FM hails London Conference as “Positive” Step”,
http://news.xinhuanet.com, 02/03/2005
2. “Middle East London Meeting”,
http://www.moroccotimes.com, 04/03/2005
3. “Palestine Conference Step Towards Easing World Tensions – Blaiv”,
http://news.scotsman.com, 02/03/2005
4. “Annan, at Palestinian Reform Conference, Sees ‘Promise and Potential’”,
http://www.tdg.ch, 02/03/2005
5. “Israel Disappointed at Palestinian Conference in London”,
http://www.reuters.com, 02/03/2005
6. “UK: Palestinians to Win ‘Road Map’ Pledge in London”,
http://www.keralanext.com, 02/03/2005
7. “Quartet Demands Palestinian Action on Terror”,
http://www.truthnews.net, 02/03/2005