مصائب مسجدالاقصی در گذر زمان

سال هاست که بولدوزر‌های اسرائیلی منازل نزدیك به این مسجد را به بهانه ساخت پلی برای ارتباط مناطق اسرائیلی با مسجد‌الاقصی تخریب كردند و این امر و اقدامات اینچنین همچنان اعتراض فلسطینی ها را در پی دارد.
 
مسجد الاقصی:
مسجدالاقصی در جنوب حرم شریف واقع شده است. خلیفه عبدالملك بن مروان اموی شروع به ساختن این بنا نمود و فرزند وی ولید بن عبدالملك در سال 705م آن را به پایان برد؛ حرم شریف این مكان مقدس شامل مسجدالاقصی، مسجد صخره با گنبد طلایی آن و صحن‌ها و ساختمانهای پیرامون آن است كه جمعاً به مساحت 14 هكتار بر فراز كوه "موریا" قرار دارد و 14 دروازه از جمله درهای اسباط، حطه، شرف ‌الانبیا، ناظر، نو، قطانین، مطهره، سلسله، مغاربه (مغربیان) و دروازه طلایی، اتاق ‌های متعدد، 8 چاه در صحن صخره و 17 چاه در حیاط مسجدالاقصی و جمعاً 4 گلدسته از جمله آثار این بخش می‌باشد.
 
طول این بنا به 80 متر و عرض آن به 55 متر می ‌رسد و اكنون به 53 ستون مرمری و 49 ستون مربع ‌شكل استوار است. درهای مسجد در زمان امویها از طلا و نقره پوشیده شده بود، اما به فرمان ابوجعفر منصور صفحات طلا و نقره را كندند و به دینار تبدیل نمودند و به مصرف مسجد رساندند؛ در اوائل قرن پانزدهم برخی از قسمتهای مسجد مورد مرمت قرار گرفت و گنبد و ابواب شمالی آن ساخته شد.
آنگاه كه صلیبی ها بیت ‌المقدس را اشغال كردند؛ بخشی از مسجد را به كلیسا و بخش دیگر را به محل سكونت سواره نظام و انبار ذخائر خود تبدیل نمودند، ولی هنگامی كه صلاح‌الدین ایوبی بیت ‌المقدس را از آنان بازپس گرفت؛ به اصلاح و مرمت مسجد امر كرد و محراب آن را بازسازی نمود، گنبد آن را معرق ‌كاری كرد و منبری زینت ‌یافته با عاج و آبنوس از حلب آورد و در سمت راست محراب قرار داد؛ این منبر تا زمان آتش ‌سوزی مسجد توسط یهودیان در تاریخ 21/8/1969 باقی بود.
پادشاهان بنی ایوب و ممالیك و سلاطین بنی‌عثمان نسبت به مسجد عنایت و توجه داشتند و رواق ها در آن ساختند. سقف آن را تعمیر كردند و با كاشی معرق و مرمر زینت بخشیدند. دیوارها را تعمیر كردند و كف آن را با قالیهای ایرانی پوشاندند.
در سال 1927م. ضایعاتی به مسجد وارد آمد؛ لذا شورای اعلای اسلامی به منظور تعمیر و بازسازی مسجد از كشورهای عربی و اسلامی استمداد جست. بزرگترین و مهمترین مرحله این عمران، برداشتن ستونهای قدیمی بود كه گنبد بر آنها استوار بود و به جای آنها شصت ستون جدید كه پی آنها از بتن مسلح بود، قرار داده شد.
پس از آن بر اثر زلزله، به برخی از رواقها و اجزای مسجد صدمه وارد شد كه مجلس اسلامی با استفاده از اموال اوقاف به مرمت آن پرداخت. رواق شرقی را منهدم كرد و از نو بنا نمود. رواق میانی را نیز بازسازی كرد و ستونهای مورد نیاز را از ایتالیا آورد. زیر مسجدالاقصی دهلیزی وسیع وجود دارد كه به اقصای قدیم موسوم است و آن عبارت است از سلسله ‌ای از طاقها كه بر ستونهای محكم و قطور استوار شده است.
 
قبله اول و بازخوانی حوادث تاریخی
در تاریخ 21/8/1969 (بیست و یكم آگوست) رژیم صهیونیستی اعلام كرد یك فرد دیوانه بنام "دنیس مایكل روهان" "Dennis Michael Rohan" مسجدالاقصی را به آتش كشید. گرچه اسرائیلی ها اعلام داشتند كه این فرد استرالیایی یك مسیحی دیوانه بود، اما برخی منابع معتبر نیز بر این عقیده هستند كه وی یك یهودی توریست بود و از لحاظ سلامت عقلی نیز هیچ مشكلی نداشت.
به گزارش مهر، همچنین آثار حریق دلالت بر آن دارد كه اشخاص دیگری روهان را در آتش زدن این مسجد از خارج آن و از یكی از پنجره ‌های مشرف به باب ‌المغاربه (كه اسراییلیها آن را منهدم كردند) هدایت و كمك كردند. در این آتش ‌سوزی منبر مسجدالاقصی تخریب شد. منبری كه توسط نورالدین زنگی سفارش ساخت داده شده بود بعد از جنگهای صلیبی و فتح بیت ‌المقدس در سال 1187 یعنی دوران مسیحیت توسط صلاح ‌الدین ایوبی از حلب به بیت ‌المقدس آورده شده بود.
بخش به آتش كشیده شده مسجدالاقصی 1500 متر مربع از 4400 متر مربع مساحت كلی مسجد را در بر می‌گرفت. در این آتش‌ سوزی منبر صلاح ‌الدین ایوبی، مسجدعمر، محراب ذكریا، مقام الاربعین، سه رواق ممتد از جنوب به شمال با ستونها و ایوانها و تزئینات سقفی بر سطح مسجد فرو ریخت. دو ستون اصلی كه گنبد روی آن استوار بود و اجزایی از گنبد داخلی كه مزین بود محراب و دیوارهای جنوبی، پوشش مرمری و 48 پنجره گچی، شیشه‌های رنگی و فرشها، سوره اسراء كه با كاشیهای معرق و تذهیب شده نوشته شده بود و از بالای محراب به سوی شرق امتداد داشت و بسیاری از تزئینات و آیات قرآنی طی این آتش‌ سوزی از بین رفت.
البته تلاش برای تخریب این مسجد به همین جا ختم نشد و چند بار دیگر نیز تلاشهایی متعددی در این راستا صورت گرفت؛
 
- در7 ژوئن 1967 نیروهای اشغالگر كلیدهای درب غربی باب المغاربه را توقیف كردند و سپس این نیروها به سرعت، شهر را بعد از فرار اردنی ها تصرف كردند.
- در 16 نوامبر 1969 نیروهای اشغالگر "كنج فخریه" در جنوب غربی حرم الشریف را اشغال كردند.
- در 14 آگوست 1970 گروه "گرشان شالوم" یك گروه افراطی كه قصد داشتند مسجد را تخریب و به جای آن معبد سلیمان را بنا كنند به زور وارد محوطه حرم شدند كه طی یك درگیری، دهها نمازگزار فلسطینی مجروح شدند.
- 28 ژانویه 1976 برای اولین بار دادگاه اسرائیل این مسئله را كه نمازگزاردن در مسجدالاقصی حق یهودیان است ،تائید كرد.
- 11 نوامبر 1979 پلیس اسرائیل به سوی نمازگزاران در مسجدالاقصی آتش گشود و دهها تن از آنان مجروح شدند.
- 19 آوریل 1980 اولین كنفرانس علنی (نیمه مخفی ) یك گروه از خاخامهای یهود و بزرگان یهود در قدس اشغالی برای پیدا كردن راههایی بمنظور آزادی معبد كوهستان از دست مسلمانان تشكیل و در آن بر سیطره بر مسجدالاقصی فراخوان شد و در همین روز سازمان امنای هیكل كه یك سازمان تندرو یهودی است به حریم مسجدالاقصی یورش برد.
 
- 20 اكتبر 1980 سازمان "كرن هاربیت" كه سازمانی تندرو یهودی برای آماده كردن ابزار و وسایل ویرانی مسجدالاقصی و بر پایی معبد سوم بر روی آثار برجای مانده قبلی؛ تاسیس شد. این سازمان شاخه هایی هم در آمریكا دارد و مقامهای اسرائیلی و اعضای كنیست اجازه حمله به مسجدالاقصی را دادند و به دانشجویان دانشگاههای فلسطینی كه در قبال آنها مقاومت كردند یورش برده به طوریكه دهها تن از آنها در مقابل حمله پلیس كشته شدند.
- در 28 آگوست 1980 اشغالگران، تونلی در زیر مسجد حفر كرد
- در 30 مارس 1982 نامه های متعددی به مقامهای اوقاف اسلامی ارسال و از آنها خواسته شد تا معبد كوهستان را ترك كنند و اخطار داده شد كه در غیر اینصورت نتایج وخیمی به خاطر اشغال معبد ما برای آنها بوجود خواهد آمد نامه به عبری ‌، انگلیسی ، فرانسوی ، اسپانیایی و لهستانی نوشته شده بود.
- در 11 آوریل 1982 یك سرباز اسرائیلی به نام آلن گودمن با تفنگ M16 به نمازگزاران شلیك كرد و 60 فلسطینی را كشته و مجروح نمود.
- سال 1982 شاهد یك سلسله تجاوزات مكرر صهیونیستها به حریم قدس شریف بوده است. در یازدهم آوریل، افراد یك گروه یهودی از پیروان سازمانهای افراطی یهودی "جنبش امنای جبل‌ البیت" و "جنبش (غیرقانونی و تروریستی) كاخ" به رهبری حاخام مئیركاهانا تلاش كردند به داخل مسجدالاقصی یورش ببرند. بعدها روشن شد كه این تلاش پوششی بوده است برای یك تهاجم مسلحانه به "قبه ‌الصخره" این حرم مقدس توسط یكی از سربازان صهیونیست به نام "ایلین گوتمن" انجام شد و بر اثر آن 2 تن از نگهبانان مسجد به شهادت رسیدند و آسیبهای فراوانی به قبه ‌الصخره و ستونها و دیوارهای داخلی و خارجی مسجد وارد آمد.
 
پیش از این تهاجم مسلحانه، سازمان تروریستی هاگانا، چند نامه تهدیدآمیز برای اعضا شورای اوقاف قدس ارسال داشت كه در آنها گفته شده بود اگر یهودیان از ورود به داخل مسجد همچنان منع شوند اعضای شورا به قتل خواهند رسید و مسجدالاقصی به آتش كشیده خواهد شد.
این یورش مسلحانه به مسجدالاقصی، واكنش شدید و خشمگینانه در قدس و سایر شهرهای كرانه غربی را برانگیخت و طی قیامی گسترده 9 تن از فلسطینیان شهید و 136 تن دیگر مجروح شدند. با وجود واكنشهای شدید مسلمانان نسبت به تهاجم مسلحانه علیه مسجدالاقصی، تلاشهای یهودیان افراطی برای ورود به داخل مسجد تكرار شد و در ششم ژوئیه یك گروه از اعضای "جنبش امنای جبل‌البیت" كه تقریباً هفتاد تن بودند به بهانه برگزاری یك اجتماع همبستگی با ارتش اسرائیل كه مشغول جنگ در لبنان بود و به منظور نیایش و طلب پیروزی برای این ارتش، قصد ورود به داخل مسجدالاقصی را داشتند كه شهروندان فلسطینی و نگهبانان مسجد با آنها درگیر شده و از ورودشان به صحنهای خارجی مسجدالاقصی جلوگیری كردند.
ساعت سه سحرگاه 28 ژوئیه همین سال، 47 مسلح یهودی عضو یك جنبش مذهبی به نام "یشیفه تو راه هكوهانیم" به رهبری حاخام "گرشون سلمون" به فرمان معاون وزیر دفاع در امور اسكان، چند خانه عربی جنب حرم شریف از ناحیه غربی را كه متعلق به اوقاف اسلامی بود اشغال كردند و یك سری اثاثیه و تعدادی میز و مقداری اسلحه به داخل آن خانه‌ها انتقال دادند و كنار پنجره ‌ها و روی پشت ‌بامهای مشرف به مسجدالاقصی، مستقر شدند.
هیئت اسلامی به منظور حمایت از مسجدالاقصی پیامی خطاب به مسلمانان قدس منتشر كرد كه بلافاصله صدها شهروند عرب فلسطینی در صحنهای مسجدالاقصی حاضر شدند و سعی كردند یهودیان مسلح را كه خانه‌های مذكور را اشغال كرده بودند؛ از آنجا بیرون كنند. در عین حال شهردار قدس اعلام اعتصاب همه‌جانبه كرد كه در نتیجه آن فضای هولناكی از تشنج بر شهر حاكم شد. در اینجا بود كه پلیس صهیونیستی مجبور شد یهودیان مسلح را از این خانه‌ها بیرون كند.
 
- در سال های 1982 و 1987 توسط ارتش اسرائیل مراسمی نظامی در آنجا برگزار شد و با مقاومت فلسطینیان رو به رو شد و 20 نفر از آنها شهید شدند.
- در 26 مارس 1983 ورودی اصلی بخش وقفی بیت المقدس به خاطر حفاری های اسرائیل تخریب شد.
- در 21 آگوست 1985 پلیس اسرائیل به یهودیان افراطی اجازه داد؛ در محوطه حرم به عبادت بپردازند.
- در 4 آگوست 1986 یك گروه از حاخامها قانونی نهایی را صادر كردند كه به یهودیان اجازه می داد در حرم شریف به عبادت بپردازند و درخواست كردند كه در آنجا یك كمیته ایجاد كنند .
- در 12 می 1988 سربازان اسرائیلی به سوی تظاهرات مسالمت آمیز مسلمانان در حرم الشریف آتش گشودند و حدود یك صد نفر از فلسطینیان را كشتند.
- 8 اكتبر 1990 پلیس اسرائیل كشتاری را در نمازگزاران فلسطینی در مسجدالاقصی مرتكب شد 22 نفر كشته و دهها تن دیگر مجروح شدند؛ این كشتار در واقع انتفاضه اول را شعله ور كرد.
- در 8 آگوست 1990 مقام های اسرائیل در مسجدالاقصی به قتل عام 22 نماز گزار و مجروح ساختن بیش از 200 نفر دست زدند.
-در25 ژولای 1995 یك دادگاه عالی اسرائیل قانونی را تصویب كرد كه به یهودیان اجازه می داد در معبد كوهستان (مسجدالاقصی) عبادت كنند.
-24 ژوئن 1996 دولت اسرائیل به ریاست بنیامین نتانیاهو و ایهود اولمرت شهردار وقت بیت المقدس، طرحهای را برای حفر كانالیهایی در بخش قدیم نزیك به مسجد اعلام كرد كه واكنش فلسطینی ها به این مسئله بسیار قوی بود و درگیری هایی را در كرانه باختری نوار غره و قدس در پی داشت كه 18 نظامی اسرائیلی و بیش از 70 فلسطینی كشته شدند.
- در سال 1996 نتانیاهو اجازه حفر تونل داد و در جریان اعتراض فلسطینیان، 75 نفر كشته شدند.
 
- در سال 1997 دو اسرائیلی به قصد انداختن سر خوك به داخل صحن مسجد بازداشت شدند؛ آنها اعلام كردند كه در آئین یهود، خوك نجس نیست.
- در 9 ژوئن 1997 از برگزاری نماز جمعه ممانعت به عمل آمد. این اتفاق اولین باری بود كه از زمان جنگهای صلیبی از 1187 میلادی تاكنون رخ داد.
- 29 سپتامبر 2000 آریل شارون رئیس مخالفان راست گرا وارد مسجدالاقصی شد و فلسطینی های سعی كردند مانع شوند؛ پلیس اسرائیل 16 فلسطینی را كشت و دهها تن را مجروح كرد كه آغازگر انتفاضه دوم شد.
- 5 فوریه سال 2007 اسرائیل اقدام به حفر مسجد الاقصی و از بین بردن باب المغابه در نزدیكی دیوار براق كرد.
 
رسالت بشری و اسلامی
اقدام اخیر صهیونیست ها علیه قبله اول مسلمین نه اولین شیطنت سردمداران تل آویو بوده و نه آخرین آن خواهد بود.
مسجدالاقصی تا به امروز دورانی سخت و پر خطر را پشت سر گذاشته و از این پس نیز چنین خواهد بود، اما در این بین رسالتی بر عهده مسلمانان است و آن واكنشی متحد و محكم به شیطنت هایی است كه سران رژیم اسرائیل هر از چندگاه صورت می دهند.
 
گرچه اسرائیل در سال های گذشته در تلاش بود تا تخریب این بنای اسلامی و بشری را به افراد و گروههای تندی بدهد كه هیچگونه خواستگاهی در جامعه پست مدرن اسرائیل ندارند، اما این اقدام آن هم از سوی هیئت حاكمه حكایت از آن دارد كه تخریب بنای اسلامی یك استراتژی قانونمند از سوی سران صهیونیسم آن هم حتی در خاورمیانه مدرن است.