دیوار حائل و آینده بحران فلسطین
کابینه اسرائیل به تازگی طرح احداث دیوار نژادپرستانه حائل در اطراف قدس شرقی را تصویب کرد که با تصویب این طرح بیش از یک‌چهارم فلسطینی‌ها از این شهر جدا می‌شوند. تصویب این طرح در شرایطی در کابینه اسرائیل صورت گرفت که دادگاه بین‌المللی لاهه در جولای ۲۰۰۴ میلادی گذشته با صدور حکمی احداث دیوار حائل در کرانه غربی را غیرقانونی خواند و خواستار توقف و تخریب کامل آن شد، اما اسرائیل از این تصمیم دادگاه لاهه سر باز زده است.
تصویب طرح احداث دیوار حائل در کابینه اسرائیل، انتقادات زیادی را متوجه تل‌آویو کرده است و بازتاب منفی در بین بسیاری از کشورها داشته است.[۲]
دیدگاه‌ها و نظریات
با کشیدن دیوار حائل در محدوده شهر قدس، بیش از پنجاه هزار نفر از فلسطینی‌های ساکن قدس شرقی از شهر قدس جدا می‌شوند. در همین رابطه ایهود اولمرت، معاون نخست‌وزیر اسرائیل و وزیر تجارت و صنایع اسرائیل گفت: «اگر کارها براساس زمان‌بندی پیش رود کار احداث ساخت دیوار حائل در اوایل ماه سپتامبر به پایان خواهد رسید».[۳]
وی افزود؛ «فلسطینی‌های ساکن قدس که در خارج از دیوار حائل باقی خواهند ماند همچنان از دریافت خدمات اجتماعی و شهرداری بهره‌مند خواهند شد».
شائول موفاز، وزیر جنگ رژیم اسرائیل هم اعلام کرد: «اتمام ساخت دیوار حائل مهم‌ترین اولویت اسرائیل است و ساخت آن تسریع شده است». موفاز اعلام کرد: «تاکنون ۲۱۳ کیلومتر از این دیوار ساخته شده است و هم‌اکنون ساخت ۱۹۰ کیلومتر دیگر در حال انجام است».[۴]
آریل شارون، نخست‌وزیر اسرائیل، نیز دستور تسریع احداث دیوار نژادپرستانه حائل در کرانه باختری رود اردن را صادر کرد. وی دستور داد ساخت دیوار در سریع‌ترین زمان ممکن انجام گیرد و این دیوار هفتصد کیلومتری در چندین مکان ساخته شود تا در روند ساخت دیوار تسریع شود.
همزمان با تصویب طرح احداث دیوار حائل در محدوده قدس شرقی در کابینه اسرائیل، روزنامه صهیونیستی «جروزالم‌پست» از احداث دیوار حائل دریایی خبر داد. این روزنامه با اشاره به دیوار حائل دریایی نوشت: «اسرائیل در حال ساخت یک دیوار زیردریایی برای جلوگیری از نفوذ فلسطینی‌ها در امتداد سواحل غزه می‌باشد که بخشی از طرح عقب‌نشینی از غزه می‌باشد». جروزالم‌پست همچنین افزود؛ «بخشی از این دیوار بتونی و بخشی از آن یک حصار شناور است و ۹۵۰ متر به داخل دریای مدیترانه از مرز اسرائیل تا شمال نوار غزه کشیده می‌شود».[۵] به گزارش این روزنامه، این دیوار به منظور جبران فقدان نقاط نظارتی اسرائیل در نوار غزه که پس از عقب‌نشینی از این منطقه به وجود خواهد آمد در حال احداث است.
طرح احداث دیوار حائل در محدوده قدس شرقی با واکنش منفی و محکومیت از سوی فلسطینی‌ها و جهان عرب روبه‌رو شده است.
مقام‌های تشکیلات خودگردان فلسطین با محکوم کردن این اقدام کابینه اسرائیل، این تصمیم را اقدامی یک‌جانبه دانستند که به روشن شدن وضعیت نهایی شهر مقدس قدس زیان وارد می‌سازد.
صائب عریقات، وزیر مذاکره‌کنندگان فلسطینی با محکوم کردن تصویب این طرح، این اقدام کابینه اسرائیل را بسیار خطرناک برشمرد و افزود؛ «همه چیز نشان می‌دهد که گام‌های پیشدستانه‌ای که اسرائیل برای تعیین سرنوشت نهایی قدس برداشته است، روند صلح خاورمیانه را از بین می‌برد».
زیاد المحوری، رئیس مرکز حقوق اجتماعی و اقتصادی در قدس شرقی نیز گفت: «بیش از یک سال است که احداث دیوار حائل بر وضعیت روحی، بهداشتی و اقتصادی مسلمانان تأثیرات منفی برجای گذاشته است». وی افزود؛ «برخلاف آنچه که رژیم صهیونیستی مدعی شده است، دیوار حائل بیش از یک‌صد هزار فلسطینی را منزوی می‌کند، با توجه به اینکه اسرائیل طرح‌هایی برای چهل تا پنجاه هزار فلسطینی در قدس شرقی ریخته است». المحوری همچنین گفت: «اسرائیلی‌ها تمام کمک‌های امدادی در بخش درمان، بهداشت و اقتصاد فلسطینی‌ها را قطع کرده‌اند، ضمن اینکه آنها سلسله اقدام‌هایی را برای سلب هویت ساکنان کوی «الضاحیه» و شهرک «الرام» انجام دادند».
اتحادیه عرب نیز بعد از نشست با نمایندگان دائم خود در بیانیه‌ای اعلام کرد: «اسرائیل به ساخت دیوار جداسازی ادامه می‌دهد و در اقدامی وقیحانه قوانین دادگاه بین‌المللی و قطعنامه عمومی سازمان ملل را به مبارزه می‌طلبد». این اتحادیه همچنین خواستار برگزاری یک نشست اضطراری در شورای امنیت و مجمع عمومی برای اتخاذ تدابیری در جهت توقف ساخت دیوار جداسازی در محدوده قدس شرقی شد.[۶]
جنبش چپ‌گرای «صلح اکنون» در اسرائیل هم اعلام کرد: «احداث دیوار حائل در سرزمین فلسطین آتش جنگ میان فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها را برای همیشه شعله‌ور خواهد ساخت». این جنبش در بیانیه‌ای یادآور شد: «احداث دیوار حائل نه تنها صلح را به ارمغان نمی‌آورد، بلکه جنگ همیشگی میان فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها را به وجود خواهد آورد».
جنبش «صلح اکنون» تصریح کرد: «شارون و اطرافیان وی هم‌اکنون اذعان دارند به اینکه دیوار حائل برای امنیت اسرائیل بنا نشده، بلکه برای ایجاد مرزهای دائمی احداث شده است».
شعار جدید «ما مرزهای خود را یک‌طرفه ترسیم می‌کنیم»، بدین معنا است که بخش وسیعی از اراضی اشغالی فلسطینی‌ها در کرانه باختری رود اردن به نفع شهرک‌نشینان، ضمیمه اراضی اشغالی می‌شود. بنابراین این مرزها، مرزهای صلح نیستند، بلکه مرزهای جنگ همیشگی خواهند بود.
همزمان با انتشار خبر تصویب طرح دیوار حائل در محدوده قدس شرقی در کابینه اسرائیل، سازمان جنبش غیرمتعهدها هم بر حمایت همه‌جانبه از ملت ستمدیده فلسطین و احیای حقوق مسلمانان تأکید کرد.
حمید البار، وزیر امورخارجه مالزی که کشورش ریاست دوره‌ای سازمان کشورهای غیرمتعهد را به عهده دارد، در دیدار وزیر خارجه فلسطین گفت: «از نظر جنبش غیرمتعهدها ساخت دیوار حائل در سرزمین اشغال‌شده تا شرق بیت‌المقدس غیرقانونی و مغایر کنوانسیون ژنو است و باید هرچه زودتر متوقف و قسمت‌های ساخته‌شده نیز تخریب شود». وی از همه اعضای جنبش غیرمتعهدها خواست برای جلوگیری از اقدام غیرقانونی اسرائیل در ساخت دیوار حائل تلاش کنند.[۷]
دادگاه لاهه نیز اعلام کرد: «ساخت دیوار حائل بخشی از سرزمین فلسطین را جدا می‌سازد و این اقدام غیرقانونی است و خواستار توقف ساخت آن شد».[۸]
ارزیابی
تصویب طرح احداث دیوار حائل در محدوده قدس شرقی در کابینه اسرائیل درست پس از چند روز از انفجارهای لندن صورت گرفت. دولت صهیونیستی سعی کرد تا از توجه محافل سیاسی و رسانه‌های جهان به حوادث تروریستی لندن و غفلت آنان از تحولات فلسطین، بهره‌برداری کند و با تصویب یک طرح جنجالی در کابینه بتواند در راستای امنیت شهروندان اسرائیلی و نیز ایجاد مرزهای دائمی گام بردارد.
اما حوادث تروریستی لندن و توجه محافل سیاسی و رسانه‌های جهان به این حادثه، نتوانست دولت تل‌آویو را از انتقادها و موج محکومیت این اقدام در سطح جهان نجات دهد. بسیاری از کشورها، مجامع و سازمان‌های بین‌المللی و فلسطینی‌ها اقدام کابینه اسرائیل را محکوم کردند و خواستار توقف و تخریب دیوار حائل در فلسطین اشغالی شدند.
تصویب طرح دیوار حائل در محدوده قدس شرقی در کابینه شارون و تحولات دو هفته گذشته در فلسطین اشغالی و حمله‌های ارتش اسرائیل به مناطق فلسطینی‌ها از فرصت‌طلبی و بهره‌برداری تل‌آویو از حوادث بین‌المللی حکایت دارد. اسرائیل همزمان با برخی رویدادهای بین‌المللی ازجمله حوادث لندن، سعی دارد تا طرح‌های نژادپرستانه خود را در سرزمین‌های اشغالی، جنبه واقعیت بخشد و از سوی دیگر، کمترین انتقاد و محکومیت جهانی را نیز نصیب خود سازد و از زیر بار فشار مضاعف جهانی نیز رهایی یابد.
اقدام کابینه اسرائیل قطعاً دامنه بحران را در سرزمین اشغالی گسترش می‌دهد و بار دیگر فضای امنیتی و سیاسی این منطقه را متشنج و غبارآلود می‌سازد. این اقدام چشم‌انداز تشکیل کشور مستقل فلسطین را با مشکلاتی روبه‌رو می‌سازد و علاوه بر آن دیپلماسی جانبدارانه آمریکا از طرح نژادپرستانه تل‌آویو در احداث دیوار حائل در محدوده قدس شرقی، از تداوم سیاست غلط آمریکا در منطقه و نگاه گزینشی و تبعیض‌آمیز این کشور به تحولات فلسطین حکایت دارد.
مجمع عمومی سازمان ملل و دیوان بین‌المللی لاهه ساخت دیوار حائل را غیرقانونی اعلام کرده بودند. اسرائیل با تصویب طرح اخیر در کابینه، عملاً این نهادهای بین‌المللی را به مبارزه طلبیده است و متأسفانه تا به امروز نیز به دلیل حمایت‌های آمریکا، حاشیه امنی نیز برای خود در گوشه‌ای از خاورمیانه پیدا کرده است و حتی از گزند انتقاد قدرت‌های بزرگ دنیا مصون مانده است.
در این شرایط آیا می‌توان به عدالت و صلح پایدار در فلسطین اشغالی امیدوار بود؟
پی‌نوشت‌ها
1. “Cabinet Affirms Plan for Jerusalem Barrier”,
http://www.latimes.com, 12/07/2005
- “Hamas Shoots Rockets at Israeli Towns”,
http://www.google.com, 07/07/2005
- “UN.Condemns Mideast Violence”,
http://www.sciencedaily.com, 16/07/2005
2. “Swiss Press Israel on West Bank Fence”,
http://www.ynetnews.com, 16/07/2005
3. http://www.mehrnews.com, 11/07/2005
4. Ibid
5. Ibid, 17/06/2005
6. http://www.farsnews.com, 11/07/2005
7. http://www.irib.ir, 11/07/2005
8. “Swiss Press Israel on West Bank Fence”, Op.cit