خاورمیانه و تهدید هسته اى اسرائیل

با گذشت ۵ دهه از شروع فعالیت هسته اى اسرائیل و بهره بردارى هاى نرم افزارى و سخت افزارى رهبران اسرائیل از مسلح شدن به توانایى هاى هسته اى که حاصل تعقیب سیاست ابهام سازى هسته اى بوده است، این موضوع بیش از هر زمان دیگر آثار زیانبار و مخرب خود را به منطقه خاورمیانه تحمیل کرده است.
حرکت در مسیر دستیابى به فناورى هسته اى و توانمندیهاى نظامى ـ هسته اى از طرف تئورى پردازان و رهبران نظامى ـ سیاسى اسرائیل اگر با هدف کسب موقعیت برتر نظامى و دستیابى به اهرم برتر بازدارندگى نظامى علیه اعراب صورت گرفته، در شرایط حاضر خاورمیانه را با خطرى بمراتب مخرب تر از کار برد احتمالى جنگ افزارهاى هسته اى مواجه کرده است. تکرار فاجعه اى نظیر آنچه در چرنوبیل اتفاق افتاد، اینک بیش از هر زمان، نگرانى محافل سیاسى و افکار عمومى منطقه را برانگیخته است.

بى شک، اصلى ترین دغدغه ذهنى « دیوید بن گوریون» اولین نخست وزیر اسرائیل همزمان با تأسیس دولت یهود در سرزمین غصب شده فلسطین، بقا و چگونگى دوام رژیم صهیونیستى در این سرزمین و مقابله با آنچه تهدید اعراب فرض مى کردند، بود. گفته مى شود «دیوید بن گوریون» که رژیمش را مى توان برآمده از تحولات پس از جنگ جهانى دوم تفسیر کرد، بشدت مجذوب تهاجم اتمى آمریکا به ژاپن و بمباران اتمى «هیروشیما»و «ناگازاکى» شده بود. لذا تولیدو توسعه سلاحهاى غیرمتعارف هسته اى جزء غیرقابل تردید برنامه هاى نظامى اسرائیل براى منصرف کردن دولتهاى عربى از تهاجم نظامى به اسرائیل شد. به همین منظور، نقش دوتن در اجراى سیاستهاى نظامى ـ هسته اى اسرائیل غیرقابل انکار است. پروفسور « ازنترز دیوید بریگمان» مدیربخش مطالعاتى وزارت دفاع اسرائیل و «شیمون پرز» مدیرکل وقت وزارت دفاع و رهبر فعلى حزب کارگر که بعدها به نخست وزیرى اسرائیل نیز دست یافت، دو مسؤولى بودند که بن گوریون براى تحقق اهداف استراتژیک اسرائیل به آنان متوسل شد.
در سال ،۱۹۵۷ پرز با استفاده از روابط مستحکم اسرائیل با فرانسه ژنرال «شارل دوگل» و بهره بردارى از نفوذ لابى صهیونیستى در فرانسه موفق شد دولت این کشور را براى کمک به اسرائیل در ساخت نیروگاه اتمى «دیمونا» متقاعدکند. از این رو، طى سالهاى ۶۷ـ،۱۹۶۶ اسرائیل موفق به تولید سه تا هفت بمب اتمى شد و مرحله اول برنامه هاى اتمى خود را به اتمام رساند. از آن زمان تاکنون اسرائیل علاوه بر بهینه سازى سیستم موشکى و ساخت کلاهکهاى هسته اى که شمار آن به حدود ۳۰۰کلاهک مى رسد، برنامه هاى خود را مبنى بر ساخت و پیشرفته کردن تولید بمبهاى هیدروژنى نیز متمرکز کرده است.
آنچه از سالهاى آغازین فعالیتهاى هسته اى ـ نظامى اسرائیل حفظ شده است، التزام این رژیم به در پیش گرفتن سیاست ابهام سازى در قبال فعالیتهاى در واقع اسرارآمیز هسته اى خود بوده است که همچنان ازسوى رهبران اسرائیل دنبال مى شود. این در شرایطى است که پیوندهاى استراتژیک اسرائیل و آمریکا و همپیمانى پنهان و آشکار آنها، به گونه اى بوده که رهبران اسرائیل هیچگاه شاهد اعمال فشار آمریکا در قبال سرباز زدن از پیوستن به معاهده منع گسترش سلاحهاى اتمى نسبت به خود نبوده اند. علاوه براین، دولتهایى که در ۵دهه گذشته در اسرائیل مصدر قدرت قرارگرفته اند، دوسیاست تقریباً متضاد را نسبت به فعالیت هاى هسته اى این رژیم به کار بسته اند. این دولتها ضمن به کار بستن سانسور شدید اخبار درباره برنامه هاى هسته اى اسرائیل در رسانه هاى گروهى، در عین حال، نسبت به درج اخبار و گزارشهایى در رسانه هاى خارجى درباره توانایى هسته اى خود، اغماض نشان داده و به نوعى خرسندى خود را نشان داده اند. چرا که درج اخبارى ضد و نقیض درباره فعالیتهاى هسته اى و توانایى در این زمینه را در راستاى به کارگیرى سیاست ابهام سازى توصیف و از آن استقبال کرده اند؛ سیاستى که همواره اعراب را به عنوان خطر اصلى براى کیان صهیونیستى در وحشت و حالتى انفعالى قرارداده است. سیاست ابهام سازى هسته اى به عنوان بخش اساسى استراتژى امنیتى اسرائیل به گونه اى است که گفته مى شود برخى منابع اسرائیلى ادعا کرده اند «انور سادات» رئیس جمهورى مصر طى جنگ اکتبر ۱۹۷۳ از ترس بکارگیرى سلاحهاى هسته اى ازسوى ارتش اسرائیل، عملیات نظامى ارتش مصر را محدود کرد. ولى افشاگریهاى «مردخاى وانونو» دانشمند هسته اى اسرائیل در مصاحبه با نشریه «ساندى تایمز» چاپ «لندن» درباره توانایى اسرائیل در تولید و تکثیر بمبهاى هسته اى، هیدروژنى و نوترونى که ۵ اکتبر سال ۱۹۸۶ منتشر شد، هزارتوى اسرار مگوى هسته اى اسرائیل را برملا کرد. وانونو یهودى مراکشى تبارى است که در سال ۱۹۶۳ به همراه خانواده ۱۲ نفره و پرجمعیت خود به اسرائیل مهاجرت کرد. وى که از شمار یهودیان شرقى محسوب مى شود، در سال ۱۹۷۷ در نیروگاه اتمى دیمونا در جنوب اسرائیل و در صحراى «نقب» به فعالیت مشغول شد. تبار شرقى وانونو خود دلیلى بود که وى بارها از ناملایمات و تبعیض نژادى که غربى تباران یهودى (اشکنازى) نسبت به آنان روا مى داشتند، گلایه کند. بنابراین افشاگریهاى وانونو، جنجال برانگیز شد و همین امر باعث گردید، عوامل موساد وى را از رم بربایند و در اسرائیل زندانى کنند. شاید تغییر مذهب وانونو در زندان و گرویدن وى به آیین مسیحیت یک نقطه عطف در زندگى این یهودى ناراضى و آگاه از مسائل هسته اى اسرائیل محسوب شود.
با این حال، وانونو ۱۸ سال را در زندان سپرى کرد، ولى آزادى وى که فشار افکار عمومى و سیاسى غرب (اروپا) در آن بى تأثیر نبود، مشخص کرد که دانشمند ناراضى هسته اى اسرائیل، مواضع انتقادى خود را ترک نکرده است. وانونو بلافاصله پس از آزادى مشروط خود از زندان تهدید نیروى هسته اى اسرائیل را براى صلح و امنیت خاورمیانه اعلام کرد. وى حتى از تهدید اتمى اسرائیل براى تمامى جهان سخن گفت. با این همه، علاوه بر اینکه فعالیتهاى پیدا و پنهان هسته اى اسرائیل جامعه جهانى و بویژه خاورمیانه را تهدید مى کند، عوارض جانبى فعالیتهاى هسته اى اسرائیل نیز آثار مخرب خود را در منطقه آشکار کرده است. خطر نشت مواد اتمى و رادیواکتیویته نیروگاه اتمى دیمونا که سخنى از فرسودگى آن در میان است، در شرایط فعلى خطراتى به مراتب افزونتر از تهدید سلاحهاى نظامى هسته اى اسرائیل براى منطقه محسوب مى شود. کارشناسان اتمى با اشاره به اینکه هیچ وسیله و دستگاهى تاکنون براى رفع خطرات ناشى از تشعشع هاى اتمى مادون، متوسط و ماورا طراحى و ساخته نشده است، ضمن برشمردن این خطرات، فعالیت نیروگاههاى اتمى اسرائیل به مسأله دفن زباله هاى اتمى آن اشاره مى کنند.
از قرار، اسرائیلى ها با حفر گودالهایى در سرزمینهاى اشغالى از جمله بلندیهاى جولان خود را از شر زباله هاى اتمى خلاص کرده اند، ولى گزارشهاى زیست محیطى از آلودگى هاى رو به تزاید ناشى از این امر خبر مى دهد. نتایج یک تحقیق دانشگاهى نشان داده که سفره هاى آب زیرزمینى در جنوب فلسطین اشغالى و در مرز با اردن به مقدار قابل توجه و نگران کننده اى از مواد رادیواکتیو آلوده شده است. در همین حال، وزارت امنیت اسرائیل اخیراً از توزیع قرصهاى ضد تشعشعات هسته اى در میان ساکنان مناطق اطراف نیروگاه هسته اى خبر داد. دولت اسرائیل اگرچه تلاش دارد تا نگرانیهاى داخلى از بابت خطرات ناشى از انتشار آلودگى اتمى نیروگاه فرسوده دیمونا را تقلیل دهد و بر آن سرپوش بگذارد، ولى اتحادیه عرب در تلاش است تا جامعه جهانى را براى وضع طرح فوق العاده به منظور مقابله با احتمال انتشار مواد پرتوزا از نیروگاههاى اتمى اسرائیل حساس کند. این درحالى است که وقوع یک زمین لرزه در منطقه، کافى است تا فاجعه اى نظیر آنچه در چرنوبیل اتفاق افتاد، این بار در اسرائیل و خاورمیانه رخ دهد.
درباره فعالیتهاى هسته اى نیروگاههاى اتمى اسرائیل و خطرات ناشى از آن مى تواند نتایج تلخ و نگران کننده اى را براى آزمایشهاى پزشکى بر روى ساکنان منطقه هاى مجاور نیروگاهها و حتى کشورهاى عربى بخصوص اردن به همراه داشته باشد. با این اوصاف، سفر چندى پیش «محمد البرادعى» رئیس آژانس بین المللى انرژى اتمى به اسرائیل نیز همانگونه که قابل پیش بینى بود، بى نتیجه ماند. این سفر نشان داد که چتر حمایتى آمریکا و دولتهاى اروپایى بر روى اسرائیل، رهبران این رژیم را در برابر معاهدات و پیمانهاى جهانى از مصونیت آهنین برخوردار کرده است. برخى ناظران سیاسى عقیده دارند انتظار اعراب و فلسطینى ها از کشورهاى اروپایى براى تحت فشار قرار دادن اسرائیل به منظور متوقف ساختن فعالیتهاى هسته اى و نظامى در منطقه انتظارى عبث و بیهوده است. به عبارتى، چگونه مى توان انتظار داشت آمریکا و یا برخى دول غربى که با کمک و حمایت آنها، اسرائیل به توانمندیهاى هسته اى ـ نظامى دست یافته است، تل آویو را به در پیش گرفتن سیاستى خلاف آنچه تاکنون عمل کرده است، مجبور کند. از این زاویه، حتى اگر این دولتها قصد اعمال چنین فشارى را نیز داشته باشند، به طور قطع خود را با یک رشته افشاگریهاى اسرائیل در باب اینکه از حمایت آنها در دستیابى به توانمندى هسته اى برخوردار بوده است، مواجه مى بینند، مسأله اى که بى تردید مى تواند حداقل افکار عمومى را در این کشورها علیه رهبران خود بشوراند.
با این حال، با توجه به مسائل پیش آمده اخیر درباره کم و کیف توانایى هاى هسته اى اسرائیل، نشان مى دهد که مقامات این رژیم، همچنان مشتاق به ادامه سیاست ابهام هسته اى خود هستند. سیاستى که به تدریج با هدف اعلام اسرائیل به عنوان یک قدرت هسته اى جدید تعقیب مى شود.
اعلام قدرت هسته اى اسرائیل در کنار انگلیس، آمریکا، فرانسه، روسیه و چین، اسرائیل را از موقعیت ویژه اى برخوردار خواهد کرد. کسب این موقعیت با توجه به نیاز آمریکا به حفظ و اشاعه قدرت اسرائیل در میان همسایگان عرب خود در خاورمیانه، به شکل آشکارترى مى تواند اسرائیل را به عنوان متمم سیاست خارجى آمریکا در خاورمیانه معرفى کند.