جانشینی برای عرفات

در حالى که منابع مختلف خبرى در پاریس از وخامت حال «یاسر عرفات » گزارش مى دهند و براساس پیش بینى ها، فرارسیدن مرگ وى در حد ساعت و دقیقه است ، پزشکان معالج و منابع رسمى بیمارستان «پرسى» در کلامار در حومه پاریس اعلام کرده اند که وضعیت جسمانى عرفات نسبت به گذشته تغییرى نکرده است و کماکان وى در کما به سر مى برد.
تدفین عرفات
در پاریس، همه براین نکته اذعان دارندکه درگذشت عرفات با مشکلات متعددى همراه است . نخستین مسأله، محل خاکسپارى وى است . عرفات به مناسبت هاى مختلف همواره خواستار آن بوده است که پس از مرگ در بیت المقدس در بخش غربى مسجدالاقصى، به خاک سپرده شود. دراین مکان، شش تن از شخصیت هاى فلسطینى از جمله «عبدالقادر الحسینى » از قهرمانان جنگ با اسرائیل در سال ۱۹۴۸ ، پسر او «فیصل» یکى از رهبران فلسطینى که در سال ۲۰۰۱ از دنیا رفت . همچنین بنیانگذار نخستین بانک عربى در کنار امیرعبدالله نخستین پادشاه اردن دفن هستند. اما مقامات اسرائیل و در رأس آنها «آریل شارون» نخست وزیر رژیم صهیونیستى با این امر مخالفت مى ورزند. شارون در جلسه هیأت وزیران این رژیم اعلام کرد که تا زمانى که در قدرت قرار دارد، با خاکسپارى عرفات در بیت المقدس مخالف است . از نگاه «یوسى لاپید» وزیر دادگسترى اسرائیل نیز که عرفات را دشمن شماره یک اسرائیل مى خواند «اورشلیم» (بیت المقدس) محل دفن پادشاهان یهود است و جایى براى دفن یک تروریست وجود ندارد. اما دولت اسرائیل علاوه برمسأله تعصبات مذهبى، نگرانى هاى دیگرى نیز دارد.
اهمیت نمادین بیت المقدس از نظر مقامات رژیم صهیونیستى پنهان نیست، بویژه آنکه عرفات در طول حیات خود همواره از قدس به عنوان پایتخت حکومت آینده فلسطینى یاد مى کرد. از همین رو، از نظر اسرائیل، دفن عرفات در بخش شرقى این شهر، مى تواند این مکان را به آرامگاه عرفات و در آینده به زیارتگاه سیاسى وى مبدل کند و موجب شود اسرائیل در مذاکرات احتمالى آتى با استرداد این بخش به فلسطینى ها امتیاز به آنها دهد.
رژیم صهیونیستى با دفن عرفات در منطقه ابودیس که برمسجدالاقصى اشراف دارد یادر کرانه باخترى رود اردن وحتى در مقطع ، در رام الله نیز مخالفت کرده و مى کوشد عرفات در غزه به خاک سپرده شود زیرا به رغم این که غزه در کنترل نیروهاى نظامى اسرائیل است ، اما دولت شارون قصد دارد تا پایان امسال، این منطقه را تخلیه کند. دولت شارون براى امتناع از این امر دلایل دیگرى نیز ارائه مى کند. به ادعاى رژیم صهیونیستى ، از نظر امنیتى ، دفن عرفات در گورستان «خان یونس» در غزه ساده تر خواهد بود و به کشورهاى بیشترى از جمله کشورهاى اسلامى و حتى ایران اجازه مى دهد در مراسم تدفین عرفات حضور یابند. بویژه آنکه دراین گورستان ، شمارى از بستگان عرفات از جمله خواهر وى دفن شده اند.

مسأله امنیتى
اخبار منتشرشده در فرانسه حکایت از آن دارد که انتشار خبر رسمى مرگ عرفات و برگزارى مراسم تدفین او مى تواند به بروز آشوبها وشورش هایى در مناطق فلسطینى منجر شود. با این حال ، شواهد حاکى است که مقامات فلسطینى مى کوشند اوضاع بعد از درگذشت عرفات را در کنترل نگاه دارند. در همین ارتباط، بعداز ظهر روز جمعه ۱۳ جنبش فلسطینى با تشکیل جلسه اى نسبت به ضرورت حفظ آرامش در مناطق فلسطینى تأکید کردند.

مذاکرات صلح
منابع خبرى غربى معتقدند که در گذشت عرفات در کنار مؤلفه هاى متعدد دیگر، فرصتى طلایى را براى تحقق صلحى که سالها انتظار مى رود، فراهم آورده است. چنین دیدگاه هایى، هرچند به طرفداران دولت افراطى «آریل شارون» بهانه مى دهد تا ادعاى خود در زمان حیات عرفات مبنى بر این که تنها عامل عدم برقرارى صلح عرفات بوده است را بار دیگر به کرسى بنشاند، اما دراصل، درگذشت رهبر ۷۵ ساله فلسطینى ها عملاً رژیم صهیونیستى را خلع سلاح مى کند. ازنگاه اروپایى ها، از زمانى که عرفات در سال ۲۰۰۰ در نشست کمپ دیوید نتوانست با «ایهود بارک» به توافقى دست یابد و همچنین متعاقب آغاز انتفاضه نخست مردم فلسطینى، موردغضب آمریکا و به طریق اولى اسرائیلى ها قرار گرفت و بدین ترتیب، عملاً در نگاه آنها مشروعیت خود به عنوان طرف مذاکره کننده را از دست داد.
همین امر موجب شد که روند سیاسى مذاکرات صلح با رکود مواجه شود و اسرائیل به سرى اقدامات متعددى از جمله توسل به شیوه هاى خشن وراه حل هاى نظامى روى آورد و در تمامى این اقدامات نیز عرفات را عامل اصلى و مقصر نشان مى داد. از همین رو، حذف عرفات از عرصه سیاسى به رغم تلخى موجب شده است تا شارون بار دیگر در تنگنا قرار گیرد وبهانه اش براى پرهیز از مذاکرات سیاسى از دست وى خارج شود.
شایان ذکر است که دستگاه حاکمه آمریکا در دوره اول ریاست جمهورى جورج بوش بر خلاف دو دوره ریاست جمهورى بیل کلینتون، از ورود در بحران خارمیانه به طور جدى اجتناب مى کرد. از طرفى، با توجه به حضور نومحافظه کاران بر قدرت در آمریکا و گرایش هاى آنها به دولت راست افراطى به ریاست شارون، عملاً معدود مداخله آنها دراین ماجرا نیز در حمایت از پروژه هاى رژیم صهیونیسیتى بود.
با این وجود، برخى دیپلمات هاى اروپایى با اشاره به ورود مؤلفه هاى جدید در این موضوع نظیر انتخاب مجدد بوش به ریاست جمهورى آمریکا و اهمیت دوباره حل بحران فلسطین براى حل بحران عراق و منطقه خاورمیانه و برنامه وى براى پایان بخشیدن به پرونده صلح خاورمیانه که تاکنون حتى دموکرات ها در بستن آن ناتوان بودند، همچنین مسأله برچیدن بخشى از شهرک هاى یهودى نشین در غزه از سوى اسرائیل و ... اظهار امیدوارى مى کنند که مذاکرات صلح در ماه هاى آتى بتواند به نتیجه رسد. از همین رو، سران کشورهاى عضو اتحادیه اروپا پنجشنبه گذشته ضمن بیان نگرانى خود از شرایط موجود در بیانیه پایانى نشست خود و اعلام همبستگى خود با مردم فلسطین، ابراز امیدوارى کردند که رهبران آینده در مسیر حرکت براى دستیابى به صلح در خاورمیانه گام بردارند.
آنها همچنین، بار دیگر، بر ضرورت تشکیل یک حکومت فلسطینى قابل حیات، یک پارچه ، مستقل که بتواند در صلح با حکومت اسرائیل در مرزهایى مطمئن و شناخته شده به سر برد، تأکید کردند افزودند: اتحادیه اروپا هفت روز هفته و به طور شبانه روزى تلاش مى کندتا تشکیل حکومت فلسطینى به یک واقعیت مبدل شود.

جانشینى عرفات
به رغم این تحلیل، واقعیت آن است که حل بسیارى از این مسائل تاحد بسیارى به این بستگى دارد که چه کس یا چه جریانى، رهبرى فلسطینى ها بعد از عرفات را در دست گیرد و روند حوادث در فلسطین به چه سمتى سوق یابد.
از همین رو، کمیسیون اروپا از مقامات فلسطینى دعوت کرده است تا سریعاً انتخاباتى را براى تعیین رهبرى فلسطینى ها برگزار کند تا بدین ترتیب، بتوان هرچه سریع تر آمریکا را نیز ترغیب به مداخله کرد و طرح نقشه راه را با حضور طرف هاى چهارگانه آن(آمریکا، روسیه، اتحادیه اروپا و سازمان ملل متحد ) به اجرا درآورد.
در مورد جانشینى عرفات نیز «معاریو» روزنامه عبرى زبان اسرائیل از وجود یک وصیت نامه از سوى عرفات خبر مى دهد که براساس آن، وى براى بعد از مرگ خود نیز بمبى را آماده کرده و «فاروق قدومى» رئیس بخش سیاسى سازمان آزادیبخش فلسطین و از چهره هاى سرسخت و معارض با اسرائیل را به عنوان جانشین خود معرفى کرده است. قدومى که زمانى از یاران نزدیک عرفات بود، از مخالفان سرسخت پیمان اسلو به شمار مى رود.
در همین حال، نتایج یک نظرسنجى که یک سایت فلسطینى انجام داده، حاکى است که در بین نامزدهاى احتمالى براى تصدى جانشینى عرفات، نام «محمودعباس» (ابومازن) و«فاروق قدومى» در صدر قرار دارد. این در حالى است که گزارش هاى منتشر شده از مناطق اشغالى، غزه و کرانه باخترى رود اردن حاکى است که «مروان برغوثى» ـ رهبر شاخه نظامى جنبش فتح ـ در بین دیگر چهره هایى که نامشان برده مى شود، در بین مردم از محبوبیت بیشترى برخوردار است، اما وى در حال حاضر در زندان اسرائیلى ها است.