حمایت از پروژه حذف عرفات خطرناک است / گفت و گو با خالد مشعل

خالد مشعل رئیس دفتر سیاسی جنبش مقاومت اسلامی حماس با ابراز تردید نسبت به قیام اصلاحات اظهار داشت که به باور ایشان، برخی از مقامات فلسطینی به دلایل شخصی شعار مبارزه با فساد را علم کردند. وی در ضمن نسبت به انتقادات تندی که همزمان با حملات شدید محافل خارجی علیه آقای یاسر عرفات مطرح می شود، هشدار داد.

آنچه در پی می آید مشروح این مصاحبه است:

ـ‌ از تماس تلفنی شما با آقای یاسر عرفات رئیس تشکیلات خودگردان و محمود عباس نخست وزیر سابق این تشکیلات چنین بر می آید که شما طرفدار عرفات هستید. چرا با محمد دحلان تماس نگرفتید؟
- ما در جنبش حماس طرفدار هیچ شخص معین در درگیریهای داخلی فتح و تشکیلات خودگردان نیستیم. با برادر ابو عمار به سبب جایگاه کنونی وی در این تشکیلات و با برادر ابو مازن بر حسب سمت و سابقه خدمت او تماس گرفتم. بر کسی پوشیده نیست که برقراری تماس با این دو شخص به مثابه تماس با رهبران و طرفهای تأثیر گذار در این اختلافات داخلی جنبش فتح است، از این رو به این دو تماس اکتفا کردم.

ـ اما همه معتقدند که محمد دحلان محرک و ترغیب کننده حوادث اخیر بوده است؟
من با اسامی کاری ندارم. ما در جنبش حماس از کسی جانبداری نمی کنیم و اجازه نمی دهیم که این درگیری بغرنج تر شود، زیرا به طور کلی نتیجه آن بر ضد فلسطینیان خواهد بود، از این رو باید کاری می کردیم. تماس ما با عرفات و عباس در این راستا صورت گرفته است و علاوه بر آن جنبش حماس به تنهایی یا با بقیه گروههای ملی و اسلامی فلسطین دست به فعالیتهایی زده است.

ـ در این تماسها چه چیزی مطرح شد؟
به دعوت کمیته پیگیری در نوار غزه پنجشنبه جاری همایش عمومی برگزار می شود و همه گروهها در آن شرکت می کنند و در آن سندی ملی صادر خواهد شد که در آن اصول و مبادی وظایف فلسطینیان در این مرحله مشخص می گردد. آن دلیل آشکاری بر درستی موضع عموم فلسطینیان است که مخالف جنگ داخلی در هر وضعیت و در پی هر گونه اختلافات سیاسی هستند. فلسطینیان نمی پذیرند که گروهی آنها را به سبب اختلافات داخلی خود سرگرم کنند. اگر چه انگیزه و عوامل این درگیری به آن گروه مشخص مربوط می شود اما نتایج ویرانگر آن متوجه وضعیت فلسطینیان است به ویژه که با ابعاد ویرانگر سیاسی نیز در هم آمیخته است.

ـ صرف نظر از اسامی، جنبش حماس کدام روش را تأیید می کند، موضع عرفات یا دحلان؟
ـ حماس با اسامی کاری ندارد بلکه دیدگاهی را مشخص می کند و بر اساس این دیدگاه موضع می گیرد و آن را به همگان اعلام می کند. مشکل ما این جنگ و درگیری است که جریان دارد مشکل ما با عنوان درگیری و ابعاد آن است.

ـ‌مشکل کجاست؟
ـ هنگامی که از اصلاحات و جنگ فراگیر صحبت به میان می آید در اینجا پرسشهای زیادی مطرح می گردد. اول اینکه منظور از اصلاحات چیست؟ آیا اصلاحات مربوط به فساد می شود یا مربوط به مسئولان برخی سازمانهای امنیتی یا برخی عزل و نصبها؟ اصلاحات واقعی اصلاحاتی است که در همه زمینه ها صورت گیرد. چرا بر یک شکل از فساد تأکید و اشکال دیگر آن نادیده گرفته می شود؟

ـ آیا شما معتقدید که برخی از رهبران سابق سازمانهای امنیتی در فساد دست داشته اند؟
ـ ما شاهد فساد زیادی در داخل فلسطین هستیم. فساد اخلاقی، مالی، سیاسی و امنیتی. در زمینه زندگی دمکراتیک فلسطینیان نیز شاهد فساد هستیم یعنی به طور کلی آنها از دمکراسی در فلسطین بی بهره اند. چرا این اصلاحات فقط در مورد معینی متمرکز شده است در حالی که بخشهایی وجود دارد که عموم ملت خواهان اصلاحات در آن هستند. سئوال اصلی اینجاست که بخشهایی در جنبش فتح برای ایجاد اصلاحات صداقت نشان داده اند، اما چرا این اصلاحات اکنون صورت می گیرد. ما سالهاست که با این فساد رو به رو هستیم و گروههای مقاومت و کل ملت فلسطین از وجود این فساد رنج می بردند، اما چرا اکنون مبارزه با فساد و دعوت به اصلاحات در این زمان خاص مطرح می شود؟
ما از فساد امنیتی آغاز می کنیم. در اواسط دهه نود هماهنگی امنیتی با دشمن صهیونیستی آن قدر پیش رفت که بازداشتهای گسترده ای در راستای خواسته های "اسرائیلیان" انجام گرفت و رهبران و اعضای مقاومت یا به دشمن تحویل داده یا ترور شدند. آیا این اوج فساد نیست؟ چرا در آن زمان جنگی بر ضد این فساد صورت نگرفت؟ در زمینه فساد مالی باید گفت که کمیته نظارت در سال 1997 این مسئله را بررسی کرد سپس بدین منظور کمیته ای در مجلس قانونگذاری تشکیل گردید. دکتر اسعد عبدالرحمن بعدها یعنی در آغاز سال 1998 به من گفت که این پرونده (پرونده فساد) بایگانی شد. پس چرا در برابر این فساد سکوت کردند؟

ـ آیا منظور شما این است که پشت پرده مبارزه با فساد طرح سیاسی وجود دارد که هدف از آن ضربه زدن به عرفات و طرح اوست؟
ـ هر انسان به وی‍ژه مسئولی که در فلسطین فعالیت می کند و به مصالح وطن و ملت می اندیشد،حق دارد که سئوالاتی را مطرح کند. این یعنی شک در مقاصد کسانی که به اصلاحات دعوت می کنند. بخشهایی وجود داشته اند که صادقانه خواهان اصلاحات داخلی بودند، اما این پرسش مهم مطرح می شود که چرا آن در این زمان مطرح شده است و کسانی که به این اصلاحات دعوت می کنند، چه هدفی را دنبال می کنند.

ـ‌چرا حماس تاکنون کاری نکرده است؟
حماس و بقیه گروههای فلسطینی به برنامه های فلان و بهمان نمی پیوندند. این مسئله ایست که باید بر روی آن توافقی حاصل شود خواه در زمینه محتوای دعوت به اصلاحات باشد یا در زمینه زمان و نحوه اجرای آن. آیا گروهی حق دارد ـ‌ هر چقدر هم صاحب نفوذ و حتی حزب حاکم باشد ـ‌ دعوت به اصلاحات را در زمانی که به سود آن نیست، به تأخیر بیندازد و هر وقت که منافعش ایجاب کند آن را علم کند؟

ـ‌ پس در این صورت اجازه نمی دهید که این اصلاحات صورت گیرد؟
ـ‌ نه این طور نیست، اصلاحات مسئله ایست که به همه فلسطینیان مربوط می شود و عموم ملت فلسطین باید خواهان اصلاحات باشند و همه گروهها با آن موافقت کنند و ایجاد کنندگان اصلاحات، محتوا، ابزار و زمان آن مشخص گردد و فقط یک طرف با استفاده از وضعیت فلسطینیان به آن اقدام نکند.

ـ‌آیا شما مخالف این جریانات هستید؟
ـ بله، به تأکید ما بر ضد درگیری داخلی و کشیدن سلاح به روی خودیها هستیم. حیات سیاسی فلسطین بر این اصل متکی است که اصلاحات و تغییرات باید به شکل مسالمت آمیز حل شود. چرا اکنون به خشونت روی آوریم؟ اوضاع جاری در فلسطین نوعی هرج و مرج است. این آشوب در بین عموم مردم و در بین گروههای فلسطینی نیست بلکه در دستگاههای تشکیلات خودگردان و در جنبش فتح است. فقط باید برای مقابله با اشغالگران از خشونت استفاده کرد. این مبارزه مشروع و از سوی همه پذیرفتنی است.

ـ آیا منظور شما این است که آنهایی که به مبارزه با فساد دعوت می کنند خود آنها از سرمداران فساد در فلسطین هستند؟
ما از انگیزه آنهایی که به اصلاحات و مبارزه با فساد اطلاع داریم و سالهاست که ما شاهد فساد گسترده ای در فلسطین هستیم. این سئوال در اینجا مطرح می شود که چرا اینها اصلاحات را علم کرده اند.

ـ مثلاً دحلان؟
ـ منظور من اشخاص نیستند، چرا؟ چون این فساد در یک گروه منحصر نمی شود و نمی گویم گروهی که از همه حیث از فساد مبری هستند بر ضد کسانی که فاسدند، اعلام جنگ کرده اند. ما شاهد فساد در تشکیلات هستیم و افراد برجسته ای هستند که دست به فساد می زنند، اما کسی علیه آنها اقدامی انجام نمی دهد.

ـ‌مثلاً کی؟
من از کسی نام نمی برم. قاچاقچی های آرد یکی از نمونه های فساد هستند. آرد اصلی ترین منبع معیشتی فقیران در فلسطین است. چرا بر ضد آنها اعلام جنگ نمی شود. تاجران سیمان نیز این گونه هستند. این ماجرای تازه ای نیست. دست اندرکاران این داد و ستد در ساخت شهرکهای صهیونیست نشین و دیوار حایل مشارکت می کنند.

ـ پس در این صورت در دعوت به اصلاحات تردیدهایی وجود دارد؟
ـ بله در انگیزه برخی تردید وجود دارد. کسانی هستند که دعوت به مبارزه با فساد می کنند، اما خودشان فاسد هستند و مسئول بروز فسادند.
کسانی هستند که دعوت به اصلاحات می کنند اما شایستگی آن را ندارند چه بسا در پشت پرده این اصلاحات اهداف ویژه ای را دنبال کنند.

ـ منظور شما از اهداف ویژه چیست؟
ـ‌ دعوت برای اصلاحات در زمانی صورت می گیرد که شارون طرح خروج از نوار غزه را مطرح کرده است. آیا دعوت به اصلاحات و انقلاب بر ضد رهبری تشکیلات خودگردان در زمانی که شارون طرح عقب نشینی از غزه را مطرح می کند هر عاقل و تحلیلگر مسائل سیاسی را به این فکر نمی اندازد که این اقدام مسابقه ایست برای سیطره بر نوار غزه.(‌ به همه تعمیم نمی دهم و منظور من همه کسانی نیستند که به سوی اصلاحات دعوت می کنند). پس از عقب نشینی شارون از نوار غزه چه کسی جای خالی را پر می کند و بر غزه حکومت می کند، این نکته ای اساسی است. از این رو متأسفانه معتقدم که شارون با اشاره مبهم به عقب نشینی از نوار غزه موفق شده است بدون اینکه حتی یک سرباز یا یک شهرک نشین را از غزه خارج کند وضعیت داخلی در جنبش فتح و تشکیلات خودگردان را بر هم بزند.

ـ آیا جنبش حماس در این رقابت شرکت خواهد کرد؟
حماس پیش تر اعلام کرده است که چه در مبارزه و چه در صلح و آرامش شرکت خواهد کرد. حماس همانطوری که نمی پذیرد که کسی را از این موقعیت دور کند در عین حال نمی پذیرد که کسی مانع رسیدن آن به این موقعیت شود. ما به تک روی اعتقاد نداریم و به دیگران نیز اجازه آن را نمی دهیم. این یک امر ملی است. همانطور که ما در ابتدای کار مشارکت کردیم باید در نتایج آن نیز شریک باشیم. همانطوری که در فداکاریها و جانفشانیها شریک بوده ایم باید در اداره حکومت نیز مشارکت کنیم.

ـ چه می کنید؟
ـ این امر فقط از حماس خواسته نشده است بلکه حماس با بقیه گروههای فلسطین در آن مشارکت می کند. تلاش فراوانی از سوی 13 گروه در نوار غزه از طریق کمیته پیگیری صورت گرفت و مذاکراتی دو جانبه و گروهی و تلاشهای مداومی برای تماس با گروهها و شخصیتهای ملی و اسلامی در داخل و خارج به منظور دستیابی به توافقی ملی فلسطینی در زمینه نحوه برخورد چه در مرحله کنونی و چه پس از عقب نشینی شارون از نوار غزه ـ‌اگر عقب نشینی کند‌ ـ‌صورت گرفت. ما به این سطح از رشد سیاسی و مسئولیت ملی رسیده ایم و آنقدر مسئولیت پذیر و آگاه هستیم که بتوانیم امور داخلی فلسطین را با کمک عموم فلسطینیان اداره کنیم نه با احزاب و گروهها یا جناحهایی که تردیداتی درباره عملکرد آنها مطرح است.

ـ آیا این گفته هشداریست برای استفاده از ابزار غیر مسالمت آمیز؟
جنبش حماس در امور داخلی فلسطین و سطح اختلافات و تناقضات هر چقدر هم که باشد، همچنان بر روش مسالمت آمیز تأکید می کند. این تفکر در باطن و زندگی فلسطینیان به یک سنت درآمده است و هیچ گروهی نباید آن را نادیده بگیرد و در پرداختن به اختلافات داخلی و سیاسی دست به اسلحه ببرد. خون فلسطینی حرام است و نباید جز در راه مقابله با دشمن صهیونیستی ریخته شود.
هنگامی فشار آمریکا و اسرائیل برای ایجاد تغییرات در وضعیت داخلی به منظور پیش زمینه اجرای نقشه راه و طرح عقب نشینی احتمالی از نوار غزه افزایش می یابد هر فلسطینی بین فشارهای خارجی و تغییرات و بین درگیری اخیر و دعوتهای مشابه و اعمال فشار بر یاسر عرفات برای اجرای این خواسته ها را به هم مرتبط می سازند.

ـ‌آیا این درخواستها آشکار بوده است؟
ـ این گونه درخواستها در پشت برخی عناوین مخفی می مانند اما نتیجه این درگیری صرف نظر از نیت طرفهای درگیر به نفع آمریکاییان و "اسرائیلیان" خواهد بود. بارها تأکید کرده ام که نیت تعداد زیادی که در داخل فلسطین و در جنبش فتح به اصلاحات دعوت کرده اند، صادقانه بوده است ما در جنبش حماس در اواسط دهه نود در رأس مخالفان با عرفات بودیم، اما اختلاف ما با او سیاسی است و از راه مسالمت آمیز حل می شود. در حال حاضر برخی از گروههای خارجی و دشمن صهیونیستی خواستار کناره گیری یاسر عرفات حتی تبعید او هستند، آیا پذیرفتنی است که ما که از نظر سیاسی با او اختلاف داریم و او را مسئول بسیاری از اشتباهات و فساد در فلسطین می دانیم بر ضد او اقدامی انجام دهیم؟ آیا درست است در زمانی که زیر سلطه اشغالگران قرار گرفته ایم بر ضد گروههای فلسطینی اعلام جنگ کنیم؟

ـ‌ پس در این صورت شما موافق عرفات و ضد دحلان هستید؟
ما با این یا آن نیستیم، اما هنگامی که یک غریبه بر ضد پسر عموی من اقدامی می کند اختلاف خود را با پسر عمویم مسکوت می گذارم، این یک منطق ملی است. این لزوماً بدان معنا نیست که از نظر سیاسی با او هم عقیده ام.

ـ پس آن را مبارزه با فساد می خوانیم، منظور شما این است که آن باید بر ضد اشخاص صورت گیرد نه روش؟
ـ به تأکید کسی که با نیت و انگیزه پاک با فساد به مبارزه برمی خیزد و به اصلاحات دعوت می کند، به معنای مبارزه با فساد است، اما برخی پرچم اصلاحات را علم می کنند تا با آن در گروه بندی های شخصی به خصومت شخصی بپردازد.

ـ آیا این درگیریها در خدمت "اسرائیلیان" و آمریکاییها و بر اساس خواسته های آنها خواهد بود؟
صرف نظر از نیتها نتیجه این درگیری به نفع جناح آمریکایی ـ‌اسرائیلی خواهد بود و جورج بوش و شارون اولین کسانی هستند که از آن نفع می برند.

ـ با وجود همه اینها آیا شما از جنگ داخلی نگرانید؟
درگیری کنونی در فلسطین نگرانی حقیقی را به وجود می آورد و بی تردید وجود عوامل و فشارهای خارجی بر این نگرانی دامن می زند. اما حماس و بقیه گروههای ملی و اسلامی فلسطین موضعی غیر مسئولانه ای نمی گیرند و این درگیری را فقط یک درگیری داخلی در فتح نمی دانند و به کسی اجازه نمی دهند که کشتی وطن را سوراخ کند به این بهانه که فقط زیر پای خود را سوراخ می کند؛ زیرا ایجاد هر گونه سوراخ در این کشتی همه سرنشینان آن را غرق می کند.

ـ‌ پس چاره چیست؟
ـ‌اول تشکیل رهبریت واحد و مرجعیت ملی با مشارکت همه گروهها و شخصیتها. این امر فقط به فتح یا صاحبان نفوذ در تشکیلات خودگردان منحصر نمی شود. ممکن است در مرحله اول با توافق عمومی در فلسطین تشکیل و سپس مقدمات برگزاری یک همه پرسی عمومی فراهم گردد.
دوم:باید همه فلسطینیان در زمینه برنامه های اصلاحات کلی توافق حاصل و آن شامل اصلاحات سیاسی بر اساس دمکراسی نه دیکتاتوری، شامل اصلاحات امنیتی که امنیت آن در خدمت ملت و حامی مقاومت باشد نه اینکه خواسته های امنیتی "اسرائیلی" و آمریکایی را برآورده سازد و شمشیر آخته ای باشد بر گردن مجاهدان. این اصلاحات همچنین باید در سامان دادن به وضعیت مالی و اقتصادی فلسطینیان نیز باشد. در این مرحله باید بر ضد فاسدانی که با اموال ملت به نان و نوایی رسیده اند اقدام شود و مبدأ‌ عدالت و مساوات رعایت گردد، کمک به فقیران، تهیدستان و کسانی که منازل آنها ویران و مزارعشان سوزانده و تخریب شده است همچنین خانواده های اسیران و شهدا در اولویت قرار گیرد. در این اصلاحات باید لانه های فساد ویران گردد. در این اصلاحات همچنین باید به فساد اخلاقی فزاینده ای که به جان مقاومت و پایداری فلسطینیان افتاده و به دشمن خدمت می کند، مد نظر قرار گیرد زیرا فساد اخلاقی در بین ما به نفع "اسرائیل" و تضعیف کننده هویت ملی ماست.
سوم: تمرکز بر اولویت ملی حقیقی یعنی تقویت پایداری و استقامت فلسطینیان و کمک به ملت و کاستن از مشکلات آن در نوار غزه و کرانه باختری. به هیچ وجه نباید با طرحهای دشمن و خواسته و فشارهای"اسرائیلی" و آمریکایی کنار آمد. ما به خواسته ها و وعده های آمریکایی و صهیونیستی اعتماد نداریم. هنگامی که آنها درباره اصلاحات صحبت می کنند منظور آنها اشاعه فساد است. اصلاحات در نظر آمریکایی ها و ‌"اسرائیلی ها" یعنی توقف انتفاضه و مقاومت، یعنی کنار گذاشتن سازمانهای امنیتی برآمده از دامان ملت و جایگزینی عناصری که خواسته های دشمنان را برآورده می سازند و مانع کار مقاومت می شوند و آن را خلع سلاح می کنند. شایسته است که بین طرحهای ملی و طرحهای دیگران تفاوتی قائل شویم.