آخلع سلاح مقاومت لبنان و اهداف پشت‌پرده
بخشی از این قطعنامه که ناظر بر خروج نیروهای سوری از خاک لبنان بود، به مرحله اجرا درآمد. آمریکایی‌ها و دبیر کل سازمان ملل در حال حاضر خواستار اجرای مفاد دیگر این قطعنامه و خلع سلاح حزبالله می‌باشند.[۲] علاوه بر آن، قطعنامه ۱۵۵۹ بر برگزاری انتخاباتی آزاد و سالم براساس قانون اساسی لبنان و بدون اعمال هرگونه دخالت و یا تأثیر خارجی تأکید می‌کند. قرار است این انتخابات روز یک‌شنبه هشتم ماه می میلادی در لبنان برگزار شود. پیش‌تر و در آستانه انتخابات پارلمانی لبنان، آمریکا فشار خود را برای خلع سلاح حزبالله افزایش داده است و تعدادی از مقام‌های آمریکایی چون رابرت زولیک، معاون وزیر خارجه آمریکا و اسکات کارپنتر، دستیار معاون وزیر امورخارجه این کشور در اجلاس مجمع جهانی اقتصاد در اردن خواستار خلع سلاح حزبالله شدند.[۳]
دیدگاه‌ها و نظریات
مفاد قطعنامه ۱۵۵۹ و درخواست خلع سلاح حزبالله با واکنش‌های متفاوتی از سوی کشورهای اسلامی و عربی و در داخل لبنان روبه‌رو شده است. حتی مورد اخیر و تأکید آمریکا بر خلع سلاح مقاومت لبنان، صف‌آرایی تازه‌ای را نیز در فضای سیاسی این کشور موجب گردیده است.
آمریکا و حزبالله
قطعنامه ۱۵۵۹ با نه رأی موافق و شش رأی مخالف اعضای پانزده نفره شورای امنیت تصویب شد. آمریکا و فرانسه از بانیان این قطعنامه بودند و از زمان تصویب آن در شهریور سال گذشته تا به امروز تلاش‌های زیادی را برای اجرای مفاد آن ازجمله خلع سلاح به‌عمل آوردند.
این تلاش‌ها هنوز به خلع سلاح مقاومت لبنان نینجامیده است، اما آمریکا با استفاده از فضای سیاسی و امنیتی جدید لبنان که از فردای ترور رفیق حریری، نخست‌وزیر فقید لبنان و خروج نیروهای سوری از خاک این کشور ایجاد شد، سعی دارد تا حزبالله را در مقابل اسرائیل خلع سلاح کند.
اسکات کارپنتر در مجمع جهانی اقتصاد با اشاره به قطعنامه ۱۵۵۹ گفت: «سیاست آمریکا درباره حزبالله تغییر نمی‌کند. حزبالله همچنین در لیست تروریستی آمریکا قرار دارد و این گروه باید خلع سلاح شود». وی همچنین تصریح کرد: «حزبالله از سوی ایران و سوریه حمایت می‌شود[۴] و تنها گروهی است که بعد از جنگ داخلی لبنان، همچنان سلاح‌های خود را حفظ کرده است».
میشل عون، فرمانده سابق ارتش لبنان و معارض مسیحی دولت این کشور که به‌تازگی و پس از پانزده سال تبعید به بیروت بازگشت هم از قطعنامه ۱۵۵۹ و خلع سلاح حزبالله که مورد تأکید آمریکا است حمایت کرد.[۵]
وی در اظهاراتی گفت: «اگر بخواهیم توافقنامه طائف را اجرا کنیم حزبالله باید سلاحش را تحویل دهد و هیچ‌کس جز به سلاحِ گفت‌وگو فکر نکند».
در داخل لبنان افراد و گروه‌های محدودی با آمریکا در اجرای مفاد قطعنامه ۱۵۵۹ درباره حزبالله همراه هستند. اکثریت جمعیت این کشور و احزاب و دولتمردان سیاسی لبنان، سلاح حزبالله را برای تداوم امنیت و عامل بازدارنده در برابر هرگونه تجاوز احتمالی اسرائیل به خاک لبنان ضروری می‌دانند.
در سطح بین‌المللی، آمریکا و کشورهای فرانسه، انگلیس و نیز کوفی عنان، دبیر کل سازمان ملل، از خلع سلاح حزبالله حمایت می‌کند.
بوش در مورد حزبالله گفته است: «واشنگتن برای انحلال جنبش حزبالله، جامعه بین‌المللی را بسیج می‌کند». وی تصریح کرد: «ملت لبنان در نهایت امر سرنوشت دولت خودشان را رقم خواهند زد، اما اگر این گروه‌های شبه‌نظامی و مسلح در لبنان باشند این دولت نمی‌تواند یک دولت آزاد باشد بنابراین باید تنها یک نیروی پلیس در لبنان باشد تا اداره امور کشور را پیش از تشکیل دولت به‌دست بگیرد نه این‌که اوضاع به دست گروهی از غیرنظامیان مسلحی که تلاش می‌کنند تمایلات خود را بر جامعه تحمیل کنند، بیفتد».[۶]
سیدحسن نصرالله، دبیر کل حزبالله لبنان، بارها و در واکنش به اظهارات مقام‌های آمریکایی گفته است: «درخواست شورای امنیت سازمان ملل برای خلع سلاح حزبالله نه تنها هیچ ارتباطی با این حزب ندارد بلکه به شبه‌نظامیان مقاومت نیز مربوط نمی‌شود». وی افزود؛ «مادامی‌که رژیم صهیونیستی برای کشور لبنان خطرساز باشد حزبالله همچنان سلاح خود را حفظ خواهد کرد». وی همچنین گفت: «هرکس به فکر خلع سلاح مقاومت بیفتد، ما با او همانند شهدای کربلا خواهیم جنگید».
دبیر کل حزبالله لبنان این اظهارات را در پنجمین جشن سالروز آزادسازی جنوب لبنان و شکست اسرائیل در این منطقه که روز سه‌شنبه چهارم ماه می در بیروت برگزار شد، بار دیگر مطرح و بر ادامه مقاومت تأکید کرد.
ناظم الخوری، یک نماینده پارلمان لبنان نیز گفت: «مسئله سلاح مقاومت ربطی به بیگانگان ندارد. سلاح مقاومت یک مسئله داخلی است و باید به این مسئله به دور از هرگونه دخالت خارجی پرداخته شود».
شیخ نعیم قاسم، معاون دبیر کل جنبش حزبالله، گفت: «درخواست‌ها برای خلع سلاح حزبالله پس از برگزاری انتخابات پارلمانی بررسی می‌شود، اما اصرار داریم تا زمانی‌که رژیم صهیونیستی تهدیدی برای لبنان محسوب می‌شود، این سلاح حفظ شود».
نعیم قاسم با تأکید بر این‌که موضع حزبالله در رد خلع سلاح است، گفت: «تا زمانی که رژیم صهیونیستی تهدیدی برای لبنان است، بهتر است حزبالله امنیت این کشور را تأمین کند».[۷]
حسین الحاج، نماینده حزبالله در پارلمان لبنان درباره اصرار آمریکا بر خلع سلاح حزبالله گفت: «دولت آمریکا تلاش می‌کند که انتخابات پیش‌رو به تشکیل دولتی منجر شود که مقاومت را خلع سلاح کند». وی تصریح کرد: «نکته مهم در قطعنامه ۱۵۵۹ شورای امنیت که اسرائیل و کشورهای غربی بر آن تأکید دارند همانا خلع سلاح حزبالله است».
نجیب میقاتی، نخست‌وزیر لبنان، نیز گفت: «حزبالله لبنان یک گروه شبه‌نظامی نیست، اما به‌زودی خلع سلاح می‌شود». وی در ادامه افزود؛ «در ترمینولوژی ما، حزبالله یک گروه مقاومت است و ما معتقدیم بین یک شبه‌نظامی و مقاومت تفاوت وجود دارد و خلع سلاح حزبالله باید در چارچوب مسائل داخلی صورت گیرد».[۸]
ولید جنبلاط، از رهبران مخالفان لبنانی، گفت‌وگو را تنها راه برای حل مسئله خلع سلاح حزبالله دانست و مخالفت خود را با قطعنامه ۱۵۵۹ که خلع سلاح حزبالله را درخواست کرده است، مورد تأکید قرار داد.
با وجود مخالفت گسترده دولتمردان و ملت لبنان با قطعنامه ۱۵۵۹ درباره خلع سلاح حزبالله، کوفی عنان، دبیر کل سازمان ملل، بر خلع سلاح مقاومت تأکید کرده است. وی گفت: «امیدواریم دولت‌های بانفوذ در لبنان به خلع سلاح حزبالله کمک کنند». کوفی عنان همچنین تری رود لارسن را مأمور اجرای قطعنامه ۱۵۵۹ و خلع سلاح حزبالله کرده است. وی در گزارشی به جلسه علنی شورای امنیت گفت: «ما در مسئله خلع سلاح حزبالله پیشرفتی نداشتیم».[۹]
منابع دیپلماتیک روسیه
روزنامه لبنانی الدیار به نقل از منابع دیپلماتیک روسیه نوشت: «خلع سلاح حزبالله مقدمه حمله آمریکا به ایران خواهد بود».
این روزنامه افزود؛ «پرونده لبنان در صحنه بین‌المللی بسته نخواهد شد، بلکه پس از انتخابات مجلس این کشور روند فشار کشورهای غربی و آمریکا برای اجرای کامل قطعنامه ۱۵۵۹ شورای امنیت سازمان ملل تشدید خواهد شد. واشنگتن حزبالله را بازوان نظامی توانمند ایران می‌داند و عقیده دارد در شرایط دشوار به‌ویژه در صورت وارد آمدن ضربه‌های سنگین آمریکا به ایران، حزبالله سکوت نخواهد کرد».
الدیار همچنین نوشت: «آمریکا برای تأمین امنیت اسرائیل، خلع سلاح موشکی و توپخانه‌ای حزبالله را در اسرع وقت در دستور کار خود دارد».[۱۰]
ارزیابی
بدون تردید قطعنامه ۱۵۵۹ شورای امنیت سازمان ملل موسوم به طرح «حاکمیت لبنان» یک بدعت خطرناک در عرصه روابط بین‌الملل است. این قطعنامه از زمان تصویب تا به امروز که بیش از نُه ماه از عمر آن می‌گذرد، فضای سیاسی و امنیتی لبنان را متشنج و غبارآلود نموده است. روند مداخله آمریکا در امور لبنان سرعت شتابانی به خود گرفته است و به‌دلیل تصویب این قطعنامه، هیچ بخش از سیاست داخلی و خارجی لبنان مصون از تعرض و مداخله آمریکایی‌ها نیست.
نیروهای سوری نیز در اثر فشار آمریکا، خاک لبنان را ترک کردند. خیابان‌های بیروت به‌دلیل حمایت واشنگتن از معارضان و مخالفان دولت لبنان، برای مدتی و پس از ترور رفیق حریری صحنه منازعات و کشمکش بود. آمریکا امروز بی‌اعتنا به اعتراض و مخالفت‌های گسترده احزاب و جمعیت‌های سیاسی لبنان و مقامات بلندپایه این کشور، خواستار خلع سلاح حزبالله لبنان است. علاوه بر آن، آمریکا در سایه این فشارها، از حزبالله و حماس درخواست کرده است اسرائیل را به رسمیت بشناسند و روابط خود را با تل‌آویو عادی سازند.
آمریکا با تصویب قطعنامه ۱۵۵۹ به روزنه‌های نفوذ بیشتر به درون لبنان و تأمین امنیت اسرائیل در منطقه می‌اندیشد. بی‌شک ادامه این وضعیت و اجرای سایر مفاد این قطعنامه درباره حزبالله، در راستای امنیت و منافع لبنان نخواهد بود. دولت آمریکا سرگرم برنامه‌ریزی برای تشکیل مجلس و دولتی در لبنان است که هدف مورد نظر آنها یعنی خلع سلاح حزبالله را که خواسته اسرائیل نیز می‌باشد، تحقق بخشند.
از این‌‌رو پیش‌بینی می‌شود پس از انتخابات پارلمانی در لبنان، فشار بر بیروت و حزبالله برای خلع سلاح مقاومت افزایش خواهد یافت. آمریکا با خلع سلاح حزبالله، علاوه بر نفوذ بیشتر در لبنان و تأمین امنیت اسرائیل به فشار مضاعف به ایران و سوریه نیز می‌اندیشد.
این تحولات و نگرانی‌ها باعث شده تا آقای خرازی، وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران، در طول چند ماه گذشته، به بیروت و دمشق سفر کرده و از نزدیک با مقام‌های این کشورها گفت‌وگو نماید.
لبنان امروز به زمین بازی قدرت‌هایی چون آمریکا، فرانسه و انگلیس تبدیل شده است. مدیریت و اداره این بازی در سطح بین‌المللی به‌دست آمریکا است. چنانچه روند تخریب پایه‌های همبستگی‌های ملی، اقوام و مذاهب و بحران اعتماد بین احزاب و جمعیت‌های سیاسی در لبنان ادامه یابد و برخی از شخصیت‌ها و گروه‌های سیاسی بنابر ملاحظات سیاسی با آمریکا در خلع سلاح حزبالله همراه شوند، قطعاً نتیجه بازی به نفع آمریکا و اسرائیل خواهد بود.
ملت لبنان برای تغییر این روند و وضعیت موجود در این کشور چاره‌ای جز حمایت از استمرار و پایداری مقاومت در این کشور و حفظ همبستگی ملی ندارد و همگرایی احزاب، اقوام و مذاهب راه پایان بخشیدن یا تضعیف مداخله‌گری‌های آمریکا در امور این کشور است.
پی‌نوشت‌‌ها
1. “un Adopts Resolution Demanding Syria Withdraw Forces form Lebanon”, http://english.eastday.com, 07/09/2004
2. “Pull out your Spies from Lebanon, us Tells Syria”,
http://www.stuff.co.nz/stuff/print, 5/22/2005
3. “U.S to Press Iran, Syria on Hizbollah”,
http://www.aljazeerah.info/news, 5/21/2005
4. Ibid
5. “Anti-Syrian Lebanon Leader eyes Hizbollah Alliance”,
http://www.alertnet.org, 5/11/2005
- http://www.mehrnews.com, 1/23/1384
6. http://www.mehrnews.com, 12/22/1383
7. “Hizbollah’s Fate to loom Large after Lebanon Polls”,
http://www.alertnet.org, 5/24/2005
8. “Hizbollah not a ‘Militia’ but will disarm”,
http://www.alertnet.org, 5/06/2005
9. http://www.mehrnews.com, 01/05/2005
10. http://www.farsnews.com, 23/05/2005