عرفات در آیینه روانشناسی و راهبرد

عرفات برای اسرائیل دشمنی منحصربه فرد بود. وی توانست موضوع آوارگان فلسطینی را به یک مسئله مهم بین المللی تبدیل کند. تل آویو ناچار بود در خلال چند دهه با عرفات دست و پنجه نرم کند. از آنجا که وی مهمترین دشمن اسرائیل به شمار می رفت، شناسایی دقیق وی از اهمیت بسیاری برای اسرائیلی ها برخوردار بود. به همین سبب بود که چندین کتاب، به دست افراد مختلف درباره شخصیت عرفات نوشته شده است.

مطلبی که از پی می آید، خلاصه گزارش مفصل در باره تحلیل الگوهای رفتاری و سیاستهای عرفات با روش روانشناختی و راهبردی است. این گزارش در مؤسسه سیاست بین الملل در امور ضد تروریسم در اسرائیل و به دست شائول کیمهی، شموئل ایون و جرولد پست تهیه شده است. گزارش یادشده مدتی پیش منتشر شد، یعنی زمانی که عرفات در قید حیات بود. از این رو، مفروض این متن آن است که عرفات زنده است. به رغم برخی پیش داوری های غرض ورزانه، این گزارش، حاوی ملاحظات تأمل برانگیزی درباره این شخصیت تأثیرگذار در انقلاب فلسطین است.

عرفات نیاز شدیدی به آن دارد که احساس کند هر لحظه بر اوضاع تسلط دارد و این که اوست که رخدادها را هدایت می کند. این نیازها به اشکال مختلف بروز می کند:
- وی متعصبانه حق خود را برای زدن حرف آخر در تمام تحولات سیاسی حفظ می کند (حتی زمانی که نمایندگان وی در اموری با اسرائیلی ها موافقت می کنند).
- سعی می کند تمام جزئیات ریز حکومت فلسطینی را در کنترل داشته باشد، حتی جزئی ترین مسائل حاشیه ای مانند بازرسی علائم عبور و مرور خودروها در غزه.
- می کوشد در مصاحبه ها ابتکار عمل را در دست داشته باشد و وقتی پرسشهای ناخوشایند از او می شود، با پرسش دیگری جواب می دهد یا موضوع را عوض می کند تا سمت و سوی مصاحبه را در دست داشته باشد.
- وی تنها کسی است که جدول کار روزانه خود را معین می کند و همه باید خود را با برنامه کاری فوق العاده اش تطبیق دهند.
- یکی از معروفترین نمونه های نیاز برآورده نشدنی عرفات برای زدن حرف آخر، نخستین حضورش در مجمع عمومی سازمان ملل در روز ۱۳ نوامبر ۱۹۷۴ است که از او خواستند هفت تیرش را نبندد. وی که ناچار بود این محدودیت را بپذیرد، با غلاف خالی در برابر مجمع سخنرانی کرد.
در کنار نیاز شدید وی به تسلط، عرفات واکنشهای آنی و تمایل به فوران خشم دارد. این ویژگی از جمله در فورانهای غیرقابل پیش بینی خشم در برخورد با همتایان خود در گفتگو بروز می کند. گاه این خشم ناشی از این احساس است که دیگران اقتدارش را خدشه دار می کنند یا به وی احترام نمی گذارند. گاه این حالت در مواقع دشواری بروز می کند که عرفات احساس می کند در تنگنا قرار گرفته است. اما مواقعی وجود داشته است که خشم بدون دلیل بروز کرده و ممکن است عصبانیت وی در این مواقع از شدت افسردگی باشد. به نظر می رسد با پیر شدن عرفات، این قبیل واکنشهای وی بیشتر شده است. در این مواقع، فریاد می کشد، داد می زند، درخواست می کند و به درون خودش می رود و دیگران را کاملاً نادیده می گیرد. در این حالات، وی تمایل دارد مواضع غیرواقع بینانه بگیرد، اغراق کند، تهدید کند و خود را قربانی یا تهدید شده معرفی کند.

گزارش شده است که دریک مورد حالات خشمناک وی، عرفات یکی از زیردستان خود را چند روز زندانی کرد. اما به طور کلی عرفات پس از مدت کوتاهی آرام می گیرد و حتی درباره خشم خود عذرخواهی می کند. کسانی که با او دیدار کرده اند، احوال متغیرش را توصیف کرده اند _ با فراز و فرود، عصبی و بدبین بود. چشمانش بی قرار به حرکت درمی آید یا علائم افسردگی عمیق را از خود نشان می دهد. در حالات دیگر، عرفات دچار سرخوشی است، یعنی وقتی سرشار از نشاط است و شادمانی عجیبی دارد و از رویدادها لذت می برد. در این مواقع خوشبین است و عموماً خوش قلب. عرفات مردی عمل گرا است که دائماً به تحریک نیاز دارد. آلن هارت در کتاب خود به نام «عرفات: تروریست یا بانی صلح» می نویسد تمام کسانی که با او دیدار کردند، فعالیتهای عرفات را اینگونه توصیف می کنند: چشمانش دائماً به این طرف و آن طرف می چرخد، بدنش می جنبد، دستهایش حرکات بی معنایی دارد و زانوهایش می پرد. به نظر می رسد نتواند مدت طولانی استراحت یا تفریح کند، مگر در مواقع کوتاه. وی در مصاحبه ای گفت هروقت کار زیادی ندارد انجام بدهد، بی قرار، کسل یا افسرده می شود. می گویند از دوران جوانی بسیار فعال بود. خواهر بزرگترش در مصاحبه ای گفت: «از لحظه ای که از رحم خارج شد، وی رهبر بچه های محله بود. آنان را گروه، گروه وبا آنان تمرینهای نظامی می کرد. چوبی به دست داشت و هرکس را که از او فرمان نمی برد، می زد» . شاید بتوان به زبان تخصصی عرفات را بچه ای بیش فعال توصیف کرد. این بیش فعالی را می توان هنوز در وجود عرفات دید که به رغم سن بالا، ساعتها کار می کند، برنامه کاری روزانه سختی دارد، نمی تواند استراحت کند، سفرهای طولانی به دور دنیا دارد و بی وقفه حرف می زند.

استقلال به هر بهایی
عرفات اقتدار دیگران را نمی پذیرد. درباره استقلال خود بیمناک و بسیار حساس است. این ضعف ظاهراً از سنین خردسالی در وی ایجاد و در تمام طول عمر در وی ماندگار شد. رفتار خاص وی در حفظ استقلال خویش به خصوص در عرصه سیاسی قابل مشاهده است. بسیاری، این حالت را وسواس در مورد استقلال از کشورهای عرب می خوانند. هیچ موضعی را در مقابل مواضع خود تحمل نمی کند و باید احساس کند کسی بالاتر یا حتی در سطح او نیست. یک نمونه روشن، رابطه عرفات با سایر رهبران حکومت فلسطینی است. مثلاً او عشراوی را تحقیر کرد. این امر زمانی رخ داد که معلوم شد عشراوی درباره روش کار وی ملاحظاتی دارد. این صفت نه فقط در رفتارهای روزانه بلکه در امور مستمر وی دیده می شود. این حس حفظ استقلال گاه حالتی بچه گانه به خود می گیرد. همسر وی می گوید جورابهایش را خودش درست می کند و حتی دکمه لباسهایش را خودش می دوزد. یک بار که همسرش خواست این کار را برایش انجام دهد، عرفات پاسخ داد: به هیچ وجه. عادت کرده است در تمام عمر این کارها را خودش انجام دهد.

نماد انقلاب فلسطین
عرفات خود را نماد انقلاب فلسطین می داند. افراد پیرامون وی نیز چنین نظری دارند. درک عرفات از خود به عنوان یک نماد انقلاب به چند شکل بروز می کند، به خصوص ظاهرش. هر جزیی از آن نمادین است. صورت نتراشیده، چفیه بر سر، لباس نظامی و هفت تیر. وقتی در مصاحبه های مختلف از او درباره ظاهرش می پرسند، از پاسخگویی شخصی می پرهیزد و همواره پاسخی از جنس سیاسی _ ایدئولوژیک می دهد. مثلاً می گوید نمی خواهد وقتی را که می تواند به ملت فلسطین اختصاص دهد، صرف ریش تراشیدن کند یا به سبک زندگی چریکی، مدعی است شرایط زندگی اش اجازه تجملاتی همچون ریش تراشی را به وی نمی دهد. در پاسخ به پرسشی در این باره که وی چرا لباس نظامی می پوشد، گفت: «فراموش نکنید من فرمانده کل نیروهای فلسطینی هستم. نمی توان پوستم را عوض کنم. من آفتاب پرست نیستم. من به ریگان گفتم اگر کشوری به من بدهید، حاضرم کت و شلوار بپوشم و پاپیون بزنم». وی توجه زیادی به لباس نظامی یعنی نماد روحیه جمعی فلسطینی، به هفت تیرش (نماد مبارزه نظامی) و به چفیه روی سرش می کند (که نقشه فلسطین را تداعی می کند). وی مراقب است به هنگام حضور در گردهمایی های بین المللی، لباسش را عوض نکند و به این شکل به جهانیان و مردم خود نشان می دهد وی در مبارزه مستمر برای انقلاب فلسطین است.

اراده و ثبات قدم، توانایی برای بقا
یکی از ویژگی های برجسته عرفات اراده و ثبات قدم اوست. عرفات تسلیم نمی شود، حتی وقتی که در موقعیتی نومیدانه قرار بگیرد. در سراسر زندگی پرتلاطم خود، وفادارانه به اهداف بلندمدت خود پایبند مانده است. وی ققنوس وار از میان شکستهای سیاسی و نظامی خردکننده برخاسته است. در سپتامبر ۱۹۷۰ که ملک حسین او را از اردن اخراج کرد، ضربه شدیدی خورد. پس از آن با نیروهایش به لبنان نقل مکان کرد و شبه دولت خود را در بخشهایی از لبنان تشکیل داد. در سال ۱۹۸۲ پس از اخراج از لبنان، مقر جدید خود را در تونس قرار داد. سپس در سال ۱۹۸۳ با شورش داخلی روبرو شد که از جانب سوریها حمایت می شد (شورش ابوموسی). در سال ۱۹۹۱ در جریان جنگ خلیج فارس از صدام حسین حمایت کرد، کاری که باعث شد شیخ نشین های عرب و عربستان سعودی حمایت اقتصادی از او را قطع کنند. وی ازتمام این شکستها _ البته اینها فقط مهمترین آنها بود _ که می توانست دوره سیاسی خیلی از دولتمردان را پایان دهد، جان سالم به در برد و به صحنه برگشت و آماده تجدیدمبارزه شد.
عرفات به وضوح نه فقط از اراده سترگی برخوردار است، بلکه توانایی حیرت آوری برای تجدیدحیات، حفظ ایمان و امید بدون ناامیدی، صبوری بی پایان، ایجاد امید و ایمان در میان مردم فلسطین و نیز رهبری ارشد، و مانور برای مقابله با نیازهای متغیر دارد. این صفات، این توانایی را به وی داده است که به رغم وجود مخالفان و منتقدان، جایگاه خود را در رأس سلسله مراتب فلسطینیان حفظ کند. به علاوه مایل است برای تحقق اهداف خود، فداکاری کند. مثلاً در اولین سفرش به اردن پس از قتل عام صبرا و شتیلا در جمع هزاران نفر در مقر ساف در اردن گفت:« ما ۵ هزار نفر را در صبرا و شتیلا از دست داده ایم و حاضریم ۵۰ هزار نفر دیگر را برای آزادی میهن خود فدا کنیم.» عرفات بر ایثار تأکید و از آن به عنوان راهی برای تحقق هدف فلسطینیان تجلیل می کند. گاه ادعا می کند فداکاریهایی که تا به حال کرده اند، آنان را ملزم می کند با اراده، مبارزه را ادامه دهند تا رنج و محنتهای گذشته بیهوده نباشد. وی تمام فلسطینیان از جمله بچه ها را مبارزان بالقوه می داند. کلام وی این برداشت را به انسان می دهد که هدف، تمام وسایل ممکن را توجیه می کند یا هیچ چاره دیگری وجود ندارد. به این صفات باید دو الگوی رفتاری برجسته دیگر را افزود؛ نخست، عرفات می کوشد شکستهای نظامی و سیاسی را نزد مردم فلسطین به پیروزی بدل کند و گاه در این راه موفق می شود. یک نمونه از اوایل دوران فعالیت وی« اقدام کرامه »است که آن را به عنوان نخستین پیروزی تاریخی اعراب علیه اسرائیل توصیف کرد. به عبارت دیگر، عرفات در تبدیل شکستها به افسانه پیروزیهای بی سابقه موفق است. مردم فلسطین مشتاقانه این افسانه ها را می پذیرند. دوم، عرفات جسارت شخصی دارد. حتی به هنگام شکست، نیروهایش را تنها نمی گذارد بلکه در کنارشان می ماند و از فرار سرباز می زند. این امر در محاصره بیروت رخ داد و نیز به هنگام ورود به طرابلس که سوریها او را از طریق دریا محاصره کردند.
عرفات توانایی بقای بالایی از خود نشان می دهد، هم از نظر جسمی و هم از نظر سیاسی. از سوءقصدهای بسیاری (به گفته خودش چهل مورد) و نیز حادثه، نبرد و تلاش مخالفان برای برکناری اش جان سالم به در برده است. وی توانایی خوبی برای شناسایی تهدیدها، تطبیق خود با تغییرات محیط و واکنش نشان دادن سریع به تحولات دارد. این ویژگی ها به او کمک می کند از خطرات تهدیدکننده جانش بگریزد. درباره فرار وی از موقعیتهای خطرناک افسانه ها در میان مردم فلسطین نقل می شود. حلقه مشترک در این داستانها حس ششم عرفات است که باعث می شود وی در آخرین لحظه، خانه ای را که قرار است منفجر شود، ترک کند، مسیرش را در لحظه آخر تغییر دهد و جای خود را عوض کند. بقای عرفات در بحبوحه این خطرات باعث شده است تا فلسطینیان وی را تجلی افسانه«گربه ای با ۹ جان » توصیف کنند که دشمن نمی تواند بر او غلبه کند.

سبک رهبری
تصمیم گیری - عرفات در رأس هرم تصمیم گیری قرار دارد. وی تنها منبع اقتدار است و در هر موردی (کوچک و بزرگ ) تصمیم می گیرد. روشن است این سبک سلسله مراتبی است که در آن اطلاعات به صورت عمودی (از بالا به پایین) جریان دارد نه افقی. عرفات، حکم نهایی در سازمان است. این الگو حتی پس از پیمان اسلو و انتقال به سرزمینهای فلسطینی در وی باقی مانده است. عرفات با دیگران مشورت می کند اما تصمیم گیری در موضوعهای واقعاً مهم را برای خود محفوظ می دارد. به علاوه به نظر می رسد بسیاری از مشاوران وی توصیه هایی می کنند که با دیدگاه های خود عرفات سازگار است. نهادهای رسمی ساف، مانند کمیته اجرایی و شورای مرکزی برخی از تصمیم های مهمی را که عرفات اتخاذ می کند، تأیید می کنند. به نظر می رسد در بیشتر موارد عرفات فقط وقتی تصمیم های خود را برای مذاکره در این محافل مطرح می کند که از پشتیبانی سایرین مطمئن باشد. کارشناسانی که موضوع فرایند سیاسی را در ساف پیگیری می کنند، معتقدند عرفات می تواند با تأثیرگذاری بر سایرین، نظر اکثر نمایندگان را جلب کند. در سایر موارد، عرفات تصمیمها را بدون برگزاری نشست سایر نهادها اتخاذ می کند. در این مورد، برخی چهره های ساف از وی انتقاد کرده اند. مثلاً در یک مقطع حنان عشراوی و فیصل حسینی تهدید به استعفا از مناصب خود کردند. آنان امیدوار بودند با این کار، عرفات را متقاعد کنند در جامعه دمکراتیک تصمیمها بدون مشورت اتخاذ نمی شود. رهبران غزه نیز از رفتار عرفات در مقام رهبر انتقاد کرده اند و مدعی هستند وی به تنهایی تصمیم می گیرد، کسی را در این فرایند شریک نمی کند و همچنان رفتار رهبر یک سازمان مخفی را نشان می دهد نه رئیس یک حکومت. آنان از خواست عرفات از اعضای دولت خود برای حضور در ساعت دو بعد از نیمه شب نام می برند، درخواستی که کسی جرأت مخالفت با آن را ندارد.
تمرکز قدرت عرفات در سه سمت رسمی وی مشهود است. رئیس حکومت فلسطین، رئیس ساف و رئیس تشکیلات ملی فلسطین. این امر نشان دهنده تمرکز فوق العاده است. یک دولت اقتدارگرا، مانند دولت بسیاری کشورهای عرب بدون دست برداشتن از توهم دمکراسی.
تأسیس نظام دوگانه و سه گانه دولت _ یک ویژگی دیگر سبک حکومت عرفات تأسیس نظامهای چندگانه موازی است. مثلاً علاوه بر سلسله مراتب موجود فرماندهی نظامی، عرفات یک همتای غیرنظامی برای آن درست کرد که در عمل به وزارت کشور حکومت فلسطینی پاسخگو بود، یعنی سمتی که دراختیار عرفات بود.
به همین شکل، عرفات اجزای ساختاری تشکیلات فلسطینی، شورای انتخابی و وزارتخانه ها را دور می زند. این روش، اختیار انحصاری را در دست وی قرار می دهد، هرچند که توهم حکومت دمکراتیک را دارد.
دینداری _ در سراسر عمر، عرفات ایمان مذهبی از خود نشان داده است. وی از دین برای رویارویی با پرسش درباره تقدیر استفاده می کند (تقدیر من را خدا معین می کند نه انسان) در سراسر زندگی خودرا فردی متدین اعلام کرده است. در دوره جوانی در قاهره به فعالیتهای اخوان المسلمین پیوست و در همین باره بود که در سال ۱۹۵۴ بازداشت شد. به نظر می رسد این ارتباط به خاطر افراط گرایی مذهبی نبود بلکه ناشی از نگرش منفی وی درباره نهادهای عرب بود که فلسطینیان را رها کرده بودند. عرفات نوعاً از دین برای مقاصد سیاسی استفاده می کند. وی به تکرار، اهمیت مکانهای مقدس را در بیت المقدس یادآور می شود و رؤیای خود را تکرار می کند:«به زودی به قدس بازمی گردیم و در مساجد آن نماز جهاد به جا خواهیم آورد » تا جهان اسلام را به نفع خود بسیج کند. با این حال می توانیم تصور کنیم اصرار وی بر حاکمیت فلسطینیان بر مکانهای مقدس اسلامی در بیت المقدس علاوه بر انگیزه های سیاسی، از انگیزه های مذهبی شخصی وی نیز سرچشمه می گیرد.

خلاصه ویژگی های شخصی عرفات
بدبینی بسیار از جمله به یاران نزدیک، بی اعتمادی به وفاداری افراد نزدیک به خود، نبخشیدن کسانی که فکر می کند به وی بدی کرده اند، نبود ثبات عاطفی که به صورت سرخوشی شدید و اندوهگینی شدید بروز می کند، فقدان حس کنترل خشم و تمایل به فوران غضب، حس خودبزرگ بینی و اهمیت و این انتظار که سایران باید او را بی همتا و برتر از دیگران بدانند، حساسیت اغراق آمیز به انتقاد، مطالبه تحسین از اطرافیان و حس توسعه یافته « من شایسته هستم » در روابط تصنعی با سایر افراد.
به غیر از این، وی دارای خصلت دیگری است که آن را شخصیت تک بعدی می گویند. این حالت تک بعدی ناشی از دلمشغولی صرف به مسئله فلسطین است که به صورت ابزار تنگ نظری در مورد موضوعهایی مانند فرایندهای تاریخی، اقتصاد سیاسی، فرایندهای جهانی، فرآیندهای جامعه شناختی، برنامه ریزی بلندمدت و غیره بروز می کند. به عبارت دیگر، عرفات فاقد پایگاه اطلاعاتی گسترده مبتنی بر تحصیل، مطالعه و آشنایی با فرهنگها، ملل و افراد مختلف است. در عین حال، کمبود دانش را حس نمی کند و خود را شایسته تر و مناسبتر از سایران می داند.

تحلیل راهبردی عرفات
در این بخش، ویژگی های راهبردی عرفات ارائه خواهد شد. اجزای راهبرد وی نتیجه مستقیم شخصیت او، شرایط محیطی و بازیگران موجود است. از آنجا که عرفات خود را مصروف امور ملی فلسطین کرده است، راهبرد وی معطوف به دو هدف اصلی است: حفظ جایگاه شخصی در مقام رهبر فلسطینیان و دستیابی به راه حل مشکل فلسطین.
بازیگران یا عوامل درگیر با عرفات عبارتند از: در اسرائیل، دولت اسرائیل، عناصری از جناح مخالف، افکار عمومی اسرائیل؛ در عرصه بین المللی، آمریکا، کشورهای عرب، اروپا، روسیه، سازمان ملل، سایر کشورها و افکار عمومی جهانیان؛ در عرصه اعراب، زمامداران کشورهای عرب (به خصوص مصر و اردن) و افکار عمومی اعراب، در عرصه داخلی یاران نزدیک وی در مناصب قدرت، سازمانهای مخالف و همه مردم فلسطین چه در قلمرو تحت کنترل وی و چه در میان فلسطینیان مهاجر (در لبنان، سوریه، اردن، کشورهای خلیج فارس و...)
۱- آیا عرفات استراتژیست است یا رهبری که براساس غریزه عمل می کند؟
پرسش ابتدایی در مورد راهبرد عرفات این است که آیا وی در مقام یک استراتژیست عمل می کند یا در مقام رهبری که براساس غریزه و عاطفه به رخدادها واکنش نشان می دهد. نتیجه این مطالعه آن است که عرفات از تمام ویژگی های تفکر راهبردی و برنامه ریزی درازمدت استفاده می کند، یعنی تعریف یک نگاه به آینده و تعیین اهداف روشن، شناسایی بازیگران، بهره برداری از تمام ابزارهای ممکن به منظور تحقق این اهداف، انتخاب اقدامات (شامل شناسایی مزایای نسبی خود) و غیره.
عرفات توانسته است از رهگذر راهبردی که اتخاذ کرده است و وجود برخی شرایط محیطی خاص (مانند تمایل اسرائیل برای گفت و گو با او) در دهه گذشته دستاوردهای چشمگیری داشته باشد.
وی که زمانی رهبر سازمانی بود که مطرود جهانیان بود، اکنون به رهبری محبوب در سراسر جهان بدل شده است. وی که زمانی یک تروریست بین المللی بود (مثلاً وقتی ورزشکاران اسرائیلی در سپتامبر ۱۹۷۲ در المپیک مونیخ کشته شدندو کشتار در کشتی اکیله لائورو در اکتبر ۱۹۸۵ و...) به دریافت کننده جایزه صلح نوبل بدل شد. پس از گذر از نقطه مذاکره با اسرائیل بر سر«خودمختاری فقط برای جمعیت» (بدون مالکیت بر زمین) به اوج کمپ دیوید دو رسید، یعنی اسرائیل و آمریکا به وی پیشنهاد تأسیس دولت فلسطینی را در ۹۵ درصد اراضی اشغالی به پایتختی بیت المقدس شرقی دادند. در عین حال، ممکن است اقدام عرفات در رد کردن پیشنهاد اسرائیل و نیز کمک به وی به آغاز انتفاضه الاقصی، بزرگترین فرصت از دست رفته باشد، چون معلوم نیست در سالهای آینده کشور فلسطین براساس شرایط بهتری از کمپ دیوید دو تأسیس شود.
از سوی دیگر کسانی هستند که معتقدند عرفات استراتژیست نیست یا گاه مسیری را برمی گزیند که مستلزم تفکر عمیق نیست. آنان می گویند در عرصه سیاسی، ویژگی مدیریت عرفات، بداهه پردازی شدید و نگاه کوتاه مدت به آینده است.

گزاره های اساسی راهبرد عرفات
الف _ وجود اهداف راهبردی روشن که فلسطینیان درصدد تحقق آن هستند _ تأسیس کشور فلسطین در چارچوب مرزهای ژوئن ۱۹۶۷ به پایتختی بیت المقدس و یافتن راه حلی برای آوارگان _ ثابت بوده است _ عرفات همواره و روشن این اهداف را برای خود و محیط خود تعیین کرده است. _وضوح اهداف عرفات چراغ راه اوست. به عنوان یک قاعده کلی، عرفات از هر چیزی که به پیشبرد آرمان تأسیس کشور مستقل فلسطینی کمک کند (آن هم به شکلی که عرفات متصور است) حمایت می کند و با هر چیزی که آن را تهدید کند، مخالفت می کند.
- به رغم وضوح هدف تأسیس کشور فلسطینی، عرفات به سختی می تواند درباره شروط پایان نبرد با اسرائیل که هدف تمام زندگی وی بوده است، تصمیم بگیرد.
ب _ اختلاف وسیع بین قدرت نظامی و سیاسی اسرائیل و قدرت نظامی و سیاسی فلسطینیان همواره یک عامل ثابت بوده و نوع انتخابهای راهبردی عرفات را مشخص کرده است.
پ _ زمان به نفع فلسطینیان است. به رغم قدرت سیاسی و نظامی امروز اسرائیل، عرفات نقاط ضعف اسرائیل را که به نفع فلسطینیان عمل می کند، شناسایی کرده است. نخستین عامل، جمعیت است. میزان افزایش عادی جمعیت فلسطینیان دو برابر اسرائیلیهاست. ضعف دوم، حساسیت شدید جامعه اسرائیل به تلفات جانی است. سومین ضعف، ماهیت متفرق و جدا شده جامعه اسرائیل است. عرفات معتقد است در طول زمان شکافهای عظیمی در جدار زره اسرائیل ایجاد خواهد شد و در نتیجه آنچه فلسطینیان به آن نیاز دارند، فقط صبوری است.

ویژگی های راهبرد عرفات
الف _ در عرصه مذاکرات سیاسی با اسرائیل
۱ -عرفات درباره موضوعات اساسی مذاکره، وضعیت دائم مرزها، حق بازگشت آوارگان، حاکمیت بر بیت المقدس و... _ خطوط قرمزی برای خود معین و همواره در طول سالها آن را رعایت کرده است.
۲- عرفات تمایل دارد کشمکش را به زمین بازی خود منتقل کند. تجزیه و تحلیل فرایند تاریخی که به موافقت نامه اسلو انجامید، نشان می دهد این اسرائیل نبود که عرفات را به اسلو کشاند بلکه عرفات اسرائیل را به آنجا کشاند.
۳- عرفات کارزار را براساس الزامات راهبردی خود از عرصه سیاسی به عرصه نظامی کشاند.
۴- به هنگام مذاکره، عرفات روی خط باریکی راه می رود و گاه از آن می گذرد.
۵- عرفات ملاحظاتی را که در خلال مذاکرات به اسرائیل وعده داد، بازیافت می کند.
۶- می کوشد در مذاکرات از موقعیت ضعیفش به عنوان عاملی نیروبخش استفاده کند.
۷- عرفات همیشه مجرایی را برای مطالبات بیشتر اسرائیل باز می گذارد.
۸- عرفات از انجام دادن اقداماتی که ممکن است دستاوردهایش را در سر میز مذاکره به خطر بیاندازد، کوتاهی نمی کند.
۹- عرفات با جدایی اقتصادی از اسرائیل در چارچوب موافقت نامه موردنظر، مخالف است.

ب- درباره کاربرد زور علیه اسرائیل
۱- عرفات می کوشد هر دو طرف را حفظ کند.
۲- عرفات انتفاضه را سلاحی برای زیر فشار قرار دادن اسرائیل می داند تا موقعیت خود را در مذاکرات بهبود بخشد. وی انتفاضه را ابزاری برای خروج یک جانبه اسرائیل بدون موافقتنامه می داند.
پ _ درباره افکار عمومی جهانیان و اسرائیلی ها
۱- عرفات می کوشد افکار عمومی را در جهان برای کمک به خود بسیج کند.
۲- عرفات می کوشد از طریق فعالیتهای تأثیرگذار بر افکار عمومی اسرائیلی ها، بر فرایند تصمیم سازی در اسرائیل تأثیر بگذارد.
۳- عرفات جدالها و اختلافهای موجود در جامعه اسرائیل را نشانه روشن ضعف آن می داند و می کوشد از آن برای منفعت خود استفاده کند.

ث _ درباره کشورهای خارجی
۱- عرفات با آگاهی از قدرت آمریکا و نفوذ آن بر اسرائیل و کشورهای عرب، با آمریکا همکاری می کند اما می کوشد دخالت آن را محدود کند.
۲- عرفات می کوشد مناقشه اسرائیل _ فلسطین را به مسئله ای بین المللی بدل کند.
۳- در چارچوب تلاش برای جذب نیرو، عرفات می کوشد کشورهای عرب را در منازعه با اسرائیل درگیر کند.
ج _ راهبرد عرفات در عرصه فلسطین
۱- عرفات نیرویی را که خیابانهای فلسطین بر وی اعمال می کند، در نظر می گیرد.
۲- عرفات از سیاست تفرقه بیانداز و حکومت کن در میان افراد خود استفاده می کند.
۳- عرفات کاری می کند که افراد نزدیک به وی منتفع شوند.
۴- عرفات از رویارویی مستقیم با مخالفان می پرهیزد.